زریبار، یكی از زیباترین نقاط ایران:
تالاب آب شیرین زریبار (به کردی:Zrêbar, Zrêwar) در فاصله ۳ کیلومتری غرب شهر مریوان، در کردستان ایران و از مکانهای دیدنی و گردشگری این استان است. آب تالاب شیرین است و از تعدادی چشمهٔ کفجوش و بارش تأمین میشود. در بیشتر زمستانها سطح دریاچه کاملاً یخ میبندد. این تالاب در طول جغرافیایی ′۸°۴۶ و عرض جغرافیایی ′۳۲°۳۵ و ارتفاع ۱۲۸۵ متری از سطح دریا واقع گردیدهاست. طول دریاچه زریبار حدود ۵ کیلومتر و عرض آن حدود ۱٫۶ کیلومتر است. وسعت تالاب به دلیل تغییرات حجم آبی در فصول مختلف متغیر و حداکثر عمق آن ۵/۵ متر است.
این تالاب بزرگترین و زیباترین دریاچهی آب شیرین باختر ایران و یکی از منحصربهفردترین دریاچههای آب شیرین در جهان بشمار میرود و کلیه شرایط جامع یک تالاب بینالمللی را داراست و حتی مواردی از رفتار و عملکرد برخی از موجودات مشاهده میگردد که تاکنون مطالعه و یا اعلام نشدهاست که نیاز به بررسی بیشتر را میطلبد.
حجم تقریبی آب تالاب حدود ۳۰ میلیون متر مکعب برآورد شدهاست. محیط تالاب حدود ۲۲، ۵کیلومتر و میزان متوسط بارندگی ۷۸۶ میلیمتر در سال است. رطوبت نسبی برابر ۴/۵۸ درصد و متوسط تبخیر سالیانه معادل ۱۹۰۰ میلیمتر گزارش شدهاست.
این دریاچه به باور مردم محلی دریاچهای افسانهای و سرشار از رازها و داستانهاست. افسانهای بودن دریاچه را به خودجوش بودن آن نسبت میدهند و با آنکه آب آن از هیچ رودخانهای فراهم نمیشود اما سدههاست که همچنان آینهسار آسمان آبی و ابرهایش است.
در خصوص نامگذاری این دریاچه، وجهتسمیههای مختلفی وجود دارد:
نام اصلی آن «زیراوبار» بوده است که به زبان کردی به معنی آب کف کنار است. چون آب این دریاچه از چشمههای در کنار آن تامین میشود، نام زریبار را میتوان تغییر یافته این نام دانست.
واژه زریبار یا زریوار متشکل از دو واژه زری به معنی دریاچه (در زبان کردی) و پسوند تشبیهی وار یا بار است که ترکیبش معنی دریاچه یا دریاچهوار را متبادر میکند.
اکوسیستم تالاب
تالاب زریبار به عنوان یک واحد اکولوژیکی و یک اکوسیستم آبی در کردستان پدیدهای بسیار زیبا و نادر میباشد. زریبار با قرار گرفتن در یک دره طولی نسبتاً وسیعی از دو طرف غرب و شرق با کوههای پوشیده از جنگل احاطه شدهاست. پوشش غالب اراضی در این منطقه را جنگل و بیشه زارهای نیمه انبوه تشکیل میدهند که گونه غالب جنگلی آن بلوط ایرانی بوده و در حالیکه سایر گونههای جنگلی دیگر مانند گلابی وحشی، زالزالک، بادام در شیبها و نقاط مختلف آن خودنمایی میکند.
پوشش گیاهی
از پوششهای گیاهی دریاچه میتوان به گیاهان شناور چون سراتوفیلیوم، سریوفیلیوم و گونههایی از گیاهان خاردار و از گیاهان حاشیهای میتوان به گونههای نی، هزارنی، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، علف هفتبند، پیچکها، لویی و بزواش، جگن و نعناع اشاره کرد.
آبزیان
گونههای بومی: سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی، عروس ماهی، ماهی گامبوزیا (در حال حاضر این گونهها در دریاچه یافت نمیشوند) گونههای غیربومی: ماهی آمور سفید، کپور آیینهای، کپور معمولی، کپور سرگنده و فیتوفاک اشاره کرد. ضمناً یک گونه مارماهی، ۵ گونه فیتوپلانکتون و ۱۷ گونه زئوپلانکتون شناسایی شدهاست. در خصوص گونههای وارداتی اخیر توسط سازمان شیلات و آبزیان میتوان به گونه ماهی Gambosia siaaffinhs از خانواده poecilidae و یک گونه میگوی غول پیکر آب شیرین اشاره کرد.
پرندگان
در حال حاضر بیش از ۳۱ گونه پرنده بومی و مهاجر زندگی میکنند که از این تعداد تقریباً ۱۴ گونه بومی و مابقی انواع پرندگان مهاجرند. اردک سرحنایی و سرسبز (Anos platyrhynchos)، اگرتها، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ (Podiceps cristafus) و کشیم کوچک (Tachybaptus ruficolis)، کاکائیها، حواصیل خاکستری، خوتکا، گیلار، و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه از گونههای با اهمیت و ارزشمند این تالاب به شمار میآیند.
پستانداران
سگ آبی، روباه، خوک وحشی، خرگوش، گراز و نوعی گربه وحشی (Filis catus) است.
لازم به ذکر است که گونههای یاد شده به ویژه پرندگان، همهٔ پرندگان تالاب را شامل نشده بلکه شامل پرندگانی است که بصورت اکثریت بوده و برای افراد قابل مشاهده و تشخیصاند که این خانوادهها در طبقهبندی تالابها حائز اهمیت میباشد.
معرفی (وارد نمودن) گونههای غیر بومی برای تولید آبزیان، فعالیت به ظاهر مفیدی است که پیامدهای آن زیاد جلب توجه نمیکند. در حالیکه در نابودی گونههای بومی و کاهش ارزشهای تالابی نقش موثری دارد. سیاستگذاریهای درست تصمیم گیران و دادن اهمیت به تالابها با تکیه بر مسائل فرهنگی، اجتماعی نقش بسزایی در این زمینه میتواند ایفا نماید.
مسافری در مطلبی کوتاه، از حواشی سفرش به استان کردستان آورده است: در روزهای تعطیلی، توفیق سفر خانوادگی به استان کردستان و شهرستان مریوان را یافتم و دو روز را در کنار دریاچه زیبا و رؤیایی زریوار یا زریبار گذراندم. دریاچه آب شیرینی که به قولی بزرگترین چشمه دنیاست و مردم با استفاده از هوای خوب و زیباییهای آن از ماهیگیری و قایقرانی نیز بهره میگیرند و میتوان گفت که یکی از زیباترین نقاط ایران است. البته این دریاچه، تنها چند سالی است که از غربت بیرون آمده و گرد و غبار دوران جنگ را از تن خود زدوده است و هماكنون مسافران و مردم منطقه، استقبال خوبی از آن کردهاند و امکانات خوبی نیز در آن ایجاد شده که البته ناکافی است و جا دارد تسهیلات بسیار بیشتری، از جمله هتل و غیره در آن ایجاد كرد و نسبت به جذب گردشگران داخلی و خارجی تبلیغ شود .
زیباتر از وجود این بهشتواره در این منطقه، اخلاق و رفتار مردم کردستان و به ویژه اهالی مریوان است که واقعا جای تحسین دارد؛ نخست این كه مردم با افراد غریبه و مسافر ان با روی باز و با محبت زیاد برخورد میکنند و در استفاده از امکانات نسبت به آنها اولویت قایل میشوند و حتی آنها را به منزل خود دعوت میکنند. یک مورد که برای صاحب این قلم پیش آمد، موضوع صدور بیمهنامه بود که در روز تعطیل، مسئول نمایندگی بیمه با وجود آنکه به خارج از شهر رفته بود، شماره تلفن همراهش را روی شیشه دفتر بیمه نوشته بود و به محض تماس، با خوشرویی آمد و با وجود انتظار برای وصل شدن برق، کار ما را راه انداخت؛ درود به این نجابت و حس مسئولیت. یا مرد جوانی در سنندج با دیدن ما که نیاز به راهنمایی داشتیم، وقت گذاشت و بدون آنکه وظیفهای داشته باشد، ما را با ماشین خود همراهی نمود.
اینجانب تأکید دارم این ویژگیهای اخلاقی به صورتی پررنگ نشان داده شود تا ذهنیتها درباره آن منطقه واقعیتر شود. دوم آن كه بر خلاف برخی شهرهای دیگر و حتی تهران، مردم در تمیز نگهداشتن محیط خود و جلوگیری از ریخته شدن زباله در معابر به طور خودجوش اقدام میکنند و من شاهد بودم که اگر زبالهای هم ریخته شده بود، ناشی از عملکرد مسافرانی امثال حقیر بود. سوم؛ از نزاعهای خیابانی و رفتارهای خلاف شأن در معابر خبری نبود و به ویژه بانوان با نهایت امنیت در حال رفت و آمد بودند.
اگر قرار است شهری یا منطقهای را به صفت اخلاق خوب شهروندی وصف کنیم، شاید شهر مریوان و منطقه کردستان، یکی از آنها باشد.
خالی از لطف نیست که توصیه کنم کسانی که به کردستان سفر میکنند، حتما در سنندج دیدار از پارک کوهستانی آبیدر و میراث فرهنگی خانه کرد را فراموش نکنند.
سال گذشته ( ۱۰ مهر ۱۳۹۲) نماینده مردم مریوان و سردآباد در مجلس اسلامی در نطق خود خواستار رسیدگی به وضعیت دریاچه زریوار شد. وی خطاب به ابتکار گفت: قبل از خشک شدن دریاچه زیبای زریوار که تنها دریاچه آب شیرین ایران است، سری به این دریاچه زده و همانطور که با دوربین شخصی خود عکس یادگاری در کنار دریاچه ارومیه گرفتهاید در کنار این دریاچه نیز عکس یادگاری بگیرید و در فیسبوکتان بگذارید شاید که فرجی باشد!!
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر