هفت شهر عشق یا هفت وادی عطار درواقع مراحل پرداختن شخص بخودشناسی است که آدمی جهت رسیدن به خدا و معنا باید آنها را طی کند. هفت شهر عشق و یا هفت وادی را حکیم عالیقدر ایران زمین عطار نیشابوری که شرافت زمین از آن اوست، در کتاب زیبای خویش «پرندگان منطق و یا منطق الطیر» اینگونه بیان میکند:
گفت ما را هفت وادی در ره است
چون گذشتی هفت وادی، درگه است
هست وادی طلب آغاز کار
وادی عشق است از آن پس، بیکنار
پس سیم وادی است آن معرفت
پس چهارم وادی استغناء صفت
هست پنجم وادی توحید پاک
پس ششم وادی حیرت صعب ناک
هفتمین، وادی فقر است و فنا
بعد از این روی روش نبود ترا
درکشش افتی، روش گم گرددت
گر بود یکقطره قلزم گرددت.
وادی اول طلب: (خدا را جستجو کردن و او را خواندن، اولین گام نهادن هدف است و هدف میبایست پیدا کردن او باشد. چگونه؟ تنها راه رسیدن به خدا و باز یافتن او، راه راستیست و بس. پرهیز از پلیدیها، از حسد، حرص، دروغ، ظلم، خست، تنبلی، غرور بیجا، نفرت، کینه و و و دوری جستن از پلیدیها تا آنجا که قدرت و توان آدمی اجازه میدهد. چگونه؟ از ضعیفترین نقطه ضعف خود آغازیدن، مثلا اگر غیبت کردن است، از اینجا شروع کردن و بهیچوجه اجازه غیبتگویی به کسی را در حضور خود ندادند، و سپس پرهیز از دروغگویی را پیش گرفتن که مهمترین است و یا سخن براستی گفتن و یا سکوت کردن.)
چون فرو آیی به وادی طلب
پیشت آید هر زمانی صد تعب
چون نماند هیچ معلومت بدست
دل بباید پاک کرد از هرچه هست
چون دل تو پاک گردد از صفات
تافتن گیرد ز حضرت نور ذات
چون شود آن نور بر دل آشکار
در دل تو یک طلب گردد هزار.
وادی دوم عشق: (به طبیعت، کوه، دریا، جنگل صحرا، دشت، بیابان، جانداران و آدمیان و بطور کلی با هرآنچه مخلوق خداست با محبت بودن و به آن احترام گذاشتن. و یا بقول سعدی کبیر: به جهان خرم از آنم که جهان خرم ازوست، عاشقم بر همه عالم که همه عالم ازوست.)
بعد ازین، وادی عشق آید پدید
غرق آتش شد، کسی کانجا رسید
کس درین وادی بجز آتش مباد
وانک آتش نیست، عیشش خوش مباد
عاشق آن باشد که چون آتش بود
گرمرو، سوزنده و سرکش بود
گر ترا آن چشم غیبی باز شد
با تو ذرات جهان همراز شد
ور بچشم عقل بگشایی نظر
عشق را هرگز نبینی پا و سر
مرد کارافتاده باید عشق را
مردم آزاده باید عشق را
