فرش بهارستان متعلق به دوره امپراطوری جهان شمول ساسانی که با نام‌های بهارخسرو و بهارکسری نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین آثار هنری ایران است که بر اثر حمله بیگانگان ( لشگری از روم و اعراب و بربر ها) به ایران و انتقال آن به مدینه تکه‌تکه شد. این فرش در ایوان کسری قرار داشته و دارای ۱۴۰ متر طول و ۲۷ متر پهنا بوده است، در بافت این فرش از ابریشم، طلا، نقره و جواهراتی چون زمردو مروارید استفاده شده است و طرح آن یکی از باغهای بهشت را نشان می‌دهد.
فرش بهارستان در تاریخ طبری
در تاریخ طبری که توسط ابوجعفر محمد جریر طبری (۳۱۱ – ۲۵۵هجری قمری) نوشته شده است این فرش ذکر شده و نویسنده ابعاد آن را به طول ۴۵۰ قدم و عرض ۹۰ قدم در قصر تیسفون توصیف کرده است و همچنین «دکتر ربرت بامبان» نویسنده و پژوهشگر ایرانی مقیم آمریکا در کتابی با نام «آیا می دانید که» ابعاد فرش را ۲۴ * ۲۶ متر ذکر کرده است و همچنین آن را مزین به جواهرات گران بها توصیف کرده است.
مولف حبیب السیر در این مورد چنین می نویسد : « چون سعد از فرار یزدجرد وقوف یافت ، به دل جمع و خاطر مطمئن به مداین درآمده نظر بر آن قصور منقش و منیع و ایوانهای دلکش رفیع انداخت و آن اموال لاتعد و لاتخصی و اجناس بیحد و قیاس دید ، زبان به حمد مهیمن منان ، گردان ساخت و ضبط غنایم را به عهده عمر بن مقرن مزنی کرده آن مقدار اشیاء نفیسه و اقمشه ظریفه و اوانی نقره و طلاو فرش و بساطهای گرانبها به دست آمد که وصف آن با مداد و قلم و دست میسر نباشد و از آن جمله فرشی بود ابریشمی ۶۰ گز در ۶۰ گز که اطراف آن به زمرد آراسته بود . و ۱۸ ارش از آن فرش به جواهرات غیر مکرر تزیین داشت ، چنانچه ده ارش از زمرد سبز بود و ده ارش از بلور سفید و ده ارش از یاقوت سرخ و ده ارش از یاقوت کبود و ده ارش از یاقوت زرد . و در حواشی و جوانبش ، انواع گلستانها و گلها و درختان از جواهرات آبدار و گوهرهای شاهوار بافته بود و آن را بهارستان نام نهاده . و ملوک عجم در فصل زمستان آن فرش را گسترانیده ، مجلس عشرت می آراست و میان زمستان را اولین ایام بهار می پنداشتند . القصه سعد از آن غنایم خمس جدا کرد ، نهصد شتر جهت حمل آن ترتیب نموده و به مدینه فرستاد و مابقی را بر شصت هزار سپاه عرب تقسیم نمود . به دست هر سواری ۱۲ هزار دینار رسید و چون اموال خمس و خبر فتح مداین ، به مدینه رسید ، عمر بسیار هیجان زده و خوشحال گشته و آن امول را بخش کرد ، و فرش بهارستان را که به محض رویت موجب نشاط و انبساط خاظر میگشت ، قطعه قطعه کرده و بین مسلمین تقسیم نمود ، به روایتی تکه‌ای از آن که نصیب علی ابن ابیطالب گشته بود توسط آن جناب به بیست هزار دینار فروخته شد .»
اعراب در تیسفون غنایم فراوانی به دست آوردند که عبارت بود از مقادیر زیادی ظروف طلا و نقره مزین به صورت انسان و حیوان و سنگهای قیمتی ، پارچه‌های ابریشمی ، زربفت ، قالیهای زیبا و بسیار گرانبها ، بردگان بسیار از زن و مرد و اسلحه و اموال فراوان دیگر . شهر تیسفون ویران ، غارت و سوزانده شد و دیگر در هیچ عهدی احیاء نگشت ، بخشی از ساکنان شهر که نتوانسته بودند فرار کنند ، کشته شدند و زنان و مردان زیبا روی ایرانی اسیر و به بردگی برده شدند . سطح فرهنگ و تربیت سپاهیان عرب و حتی سرداران بزرگ ایشان ، به قدری نازل بود که از درک ارزش اشیائی که با چنان هنرمندی و چیره دستی ساخته شده بود ، عاجز بودند و طبق سوره مربوطه غنایم را تقسیم کردند . بدین ترتیب که ظروف زیبای طلا و نقره که از لحاظ هنری بی‌بدیل بودند ، ذوب کردند و به شمش مبدل ساخته و پارچه‌های زربفت و زیبا را قطعه قطعه کردند .
بجز باستان شناسان غربی، مورخین اسلامی که این ماجرا را ذکر کرده اند عبارتند از: طبری (۳۱۰هـ)، ابن اثیر (۶۳۰هـ)، ابن کثیر (۷۷۴هـ)، و ابن خلدون (۸۰۸هـ):
تاریخ الطبری، الطبری، ج ۳ ص ۱۲۹ و ۱۳۰
الکامل فی التاریخ، ابن الأثیر، ج ۲ ص ۵۱۸ و ۵۱۹
البدایة والنهایة، ابن کثیر، ج ۷ ص ۷۶ - ۷۸
تاریخ ابن خلدون، ابن خلدون، ج ۲ ق ۲ ص ۱۰۱ و۱۰۲
عدالت علی در تقسیم فرش بهارستان
صفحه فیس‌بوکی کانون مبارزه با خرافات ایرانیان می‌نویسد:
عدالت امام علی در تقسیم فرش بهارستان این مطلب برگرفته از تاریخ اسلام كه توسط مورخین بزرگ اسلام همچون طبری- واغدی - بلعمی و ... گزارش شده و من به منظور آشنایی شما با عدالت شاه مردان علی در اینجا مینویسم.
در زمان حمله اعراب به ایران علاوه بر چپاول اشیاء گرانقیمت و جواهرات بسیار زیبا فرش منحصر به فردی توسط آن جانوران به یغما برده شد كه اندازه آن۱۱۷۰ متر مربع بود و عظمت و زیبایی آن چنان عمر را تحت تاثیر و متحیر ساخت كه دستور داد آن فرش را به عنوان یكی از بزرگترین غنایم وشكوه جلال فتوحات اسلام آن را در جایی نگاه دارند در همین اثنا بود كه علی از این تصمیم عمر ناراحت شد و از وی خواست كه سهم خود و انصار را از آن فرش به مساوات و طبق رسم مقرر تقسیم غنائم با سهم مشخص به آنها داده شود، از آنجا كه آن فرش باید بین انصار و آل رسول تقسیم میشد امام علی به قسط و مساوات این اثر گرانبها را قطعه قطعه می نمایند تا سهم هر كس را به اندازه ای كه رسم و قرار بود به آنها بدهند آری این اثر هنری گرانقیمت و شاهكار تكه تكه شد و خود مولای متقیان نیز سهم خود و اهل بیت رسول را كه یك تكه نسبتا بزرگتر بودگرفته و در بازار مدینه به ۱۰ هزار درم فروخت حال تصور فرماید فرشی كه با این مشخصات كه در تاریخ طبری آمده چگونه از بین رفته و نابودگشت... و اگر مولا علی اندكی درایت داشت لاقل یكجا میفروختند و پول آن را به عدل تقسیم مینمود شاید امروز نیز جهانیان حیرتزده و به جلال و شكوه ایرانیان پی میبردند... فرش بهارستان برای خسرو انوشیروان در مدت ۲۵ سال بافته شده و تا زمان یزدگرد سوم در موارد خاص در قصر مداین گسترده می شد. طول آن ۳۰ گز( تقریبا۳۴.۲۰ متر) و عرض آن نیز ۳۰ گز بوده است. و در بافت آن از ابریشم و نخهای زرین طلایی و سیمین نقره‌ای استفاده شده بود. گلها و میوه جات آن که بنا بربرخی اقوال تصویری از یکی از باغهای بهشتی را داشت از انواع جواهرات گرانبها بافته شده بود. زمینه آن نخ ابریشم بوده ، صنعت کاران سلطنتی برای نشان دادن نقش زمین از نخهای طلا و برای نشان دادن نقش آب از الماس استفاده کردهبودند . ترنج آن تصویر حوض آبی بود و در کنار جوی‌ها گل‌های رنگارنگ از لعل و یاقوت ومروارید و سایر سنگهای قیمتی نصب شده ومرصع شده بود. متن قالی نیز باغ و گلستان را نشان می داده که با درختان سرسبز و انواع غنچه و شکوفه تزیین یافته بود. این فرش که در منابع فارسی از آن به عنوان بهار کسری یا بهار خسرو نیز نام برده شده است فرش کاخ بیستون در تیسفون بود که تالار بارعام کاخ مداین خسرو انوشیروان را مفروش کرده بود.و تا زمان یزدگرد سوم ، آخرین امپراطور ساسانی ،در اوقاتی خاص در تالار بزرگ کاخ تیسفون می گستردند.... احتمالا اون نگین پادشاهی كه علی میگن به گدا داد هم از یك انگشتر بوده كه به همین صورت بدست آورده بوده است كه یك تكه از یك انگشتر زیبا و قیمتی بوده .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر