نوروز پيروز

دست صبا برفروخت، مشعلهٔ نوبهار
مشعله داری گرفت، کوکبهٔ شاخسار
دست صبا، كنايه از باد بهارى است كه موجب بيدار شدن درختان از خواب زمستانى ميگردد. و هنگامى كه باد صبا وزيدن ميگيرد، نشان از بهار است و روشن شدن چراغ بهار و يا درخشش آفتاب و خورشيد بهارى است.
در اينجا در مصراع اول مشعله نو بهار اشاره به خورشيد دارد كه در علم نجوم ايران در گروه هفت كوكب قرار دارد. و اين هفت كوكب بنام هفت مشعله، معروفند (هفت ستاره درخشان مانند خورشيد كه در كهكشان قرار داشته و از طرف دانشمندان ايرانى كشف شده و بنام هفت كوكب ناميده ميشوند. سبعه ٔ سیاره). و در مصراع دوم، مشعله دارى اشاره به كشف تركيب شيميايى ذكرياى رازى دارد كه عامل جوانه زدن و يا بيدار شدن و يا زنده شدن، گياهان ميشود.
و مطلبى كه در اينجا بسيار جالب است اشاره خاقانى به اين دانش شگفت انگيز دانشمندان ايرانى است كه تا چه اندازه عظيم بوده است و آن شرح چگونگى جوانه زدن و زنده شدن گياهان از تركيب باد شمال و نور خورشيد است كه موجب فعل و انفعالات شيميايى در گياهان شده و موجب ساخت ماده آلى در آنها ميگردد كه در نتيجه به سنتز در آنها منجر ميگردد. اين تركيب شيميايى امروزه با نام سیکلوهپتاترین شناخته ميشود كه يك مايه آلى در سنتز گياهان است و كاشف آن ذكريايى رازى دانشمند ايران و پدر شيمى دنياست، كه در مقالات ذكريا رازى، بنام هفت مركب و يا مشعله بهارى از آن نام برده شده است. (متاسفانه نام وى بعنوان كاشف اين تركيب مطابق معمول در نسخ اصلى حذف و در برخى نسخ ديگر بنام مترجم زده شده است.) اين حلقه هفت گانه و يا هفت كوكب، و يا سیکلوهپتاترین (CHT) یک ترکیب آلی با فرمول C7H8 است. یک حلقه بسته كه از هفت اتم کربن تشكيل شده كه با سه پیوند دوگانه (همانطور که از نامش پیداست) و چهار پیوند منفرد به هم متصل شده اند. این مایع بی رنگ مورد توجه نظری مکرر در شیمی آلی بوده است. و یک لیگاند در شیمی آلی فلزی و یک واحد سازنده در سنتز آلی است. و همانگونه كه اشاره شد، مانند الكل از اكتشافات دانشمند پارسى ذكرياى رازى است.
مشعله ٔ روز، کنایه از خورشید جهان آراست. کنایه از آفتاب عالمتاب . مشعله ٔ خاوری است که آفتاب عالمتاب باشد.
مشعله ٔ صبح تو بردی به شام
کاذب و صادق تو نهادیش نام .
نظامی .
و مشعله ٔ گیتی فروز هم همان خورشيد است و به طلوع خورشيد هم اطلاق ميشود. و به آن مشعله ٔ صبح هم ميگويند كه کنایه از آفتاب عالمتاب باشد
مطلب جالب ديگرى كه در اينجا مطرح ميگردد، دسته بندى باد ها در علوم پارسها است كه ضمن شگفت انگيز بودن، عامل فهم بسيارى از فعل و انفعالاتى است كه در طبيعت رخ ميدهد.
در دسته بندى بادها، باد صبا و يا، باد برین بالاترين جايگاه را دارد که جای وزیدن آن از مطلع ثریا (از شرق و جايى كه خورشيد طلوع ميكند) تا بنات نعش ( غرب) است، شرح داده شده است. بادى كه آنرا قبول هم نامند و برخلاف باد دبور است. باد صبا و يا باد برين بادی است که در بهار از مابین مشرق و شمال وزد. به آن باد پيشين هم ميگويند. همچنين باد صبا را در متونى به بادی که از زیر عرش می خیزد و به وقت صبح می وزد، نيز بيان كرده اند. بادی لطیف و خنک است ،نسیمی خوش دارد و گلها از آن بشکفد و عاشقان راز بااو گویند. و باد صبا مقابل باد دبور است.
:
صبا غنچه را خار در دل شکست
سهی سرو را در جهان کرد پست .فردوسی .
باد دبور يعنى باد پس پشت ، باد مغرب . باد پس پشت یعنی بادی که از مغرب بطرف مشرق وزد. باد پس . مقابل باد برین .
چرا گفت این باد را کاین دبور
چرا گفت آن باد را کان صباست .
ناصرخسرو
هر بلندی که لنگ و لوک شدست
از پس و پیش آن قبول و دبور.
مسعودسعد.
گه شناس قبول از دبور بی خبری
گه تمیز قبل از دبر نمیدانی .
خاقانی .
این شمال واین صبا و این دبور
کی بود از لطف و از انعام دور.
مولوی .
زآن شناسی باد را که آن صباست
یا دبورست این بیان آن خفاست .

چهارشنبه سورى بر تمامى هم ميهنان ارجمندم شاد و فرخنده باد

زردی من از تو
سرخی تو از من
غم برو شادی بیا
محنت برو روزی بیا
ای شب چهارشنبه
بده مراد بنده
زردرویی که ناشی از غم، افسردگی، بیماری و رنجوری است را به آتش بده و در عوض از آتش سرخی و گرما، شور و نشاط و شادی بگیرد. و سپس در پايان خاکستر هیزم‌ها را كه حاوی رنج و غم و درد است را، با آب بشوى.
تق تق تق فش فشه فاصلمون کم بشه
هیزم و نفت و آتیش دوستت دارم خدایش
غماتو بیار فوتش کن کینه داری شوتش کن
هوا بهاری میشه سرما فراری میشه
زردی ازت دور بشه هرچی بخوای جور بشه
شب چهارشنبه سوری آخره ساله
زمستون میره پشتش بهاره
این جشن بزرگ از نیاکانه
ازنیاکانه پاک ایرانه
ای بته بته بته
یادت نره این گفته
ای بته بته بته
گوش کن ببین چی گفته
ميبرند از صحرا بته
کنار حیاط آتیش میزنن
بچه‌های خوب از روش میپرن
تا که این جشن رو از یاد نبرن
ای بته بته بته
یادت نره این گفته
ای بته بته بته
گوش کن ببین چی گفته
سرخی تو از من
زردی من از تو.


ترانه چهارشنبه سورى

گيلگمش

در اسطوره حماسى گیل‌گمش (١) كه شاهنامه ديگرى از تاريخ انسان آريايى و چگونگى پيدايش بشر بر روى زمين است، در تفسير پارسى آن نوشته شده است كه انسان کامل، انسان برتر، و يا ابر انسان، دو سومش انسان الهی و یک‌سوم او بشری است.
درست در تناقض با آنچه انسان را ساخته شده از نيمى اهريمن و نيمى اهورا، ميداند.
در حماسه گيل گمش كه خود انسان_خداست، او اهل ترس و شادى است، کسی است که هر دو حرکت را انجام می‌دهد، بسیار بالا رفته و آسمانها را سير ميكند، و بسیار پایین رفته و به آتش درون زمين ميرسد. «گیل‌گمش» با بزرگ‌ترین شادی‌ها و ژرف‌ترین افسردگی‌ها تصویر شده است. به بلندترین بلندی‌ها بالا می‌رود و به فرومایه‌ترین پستی‌ها پایین می‌آید. ميگويد كه زندگى حركت است. اندیشه زندگی کامل، نوسان پرشکوه از پایین به بالا است، از بیرون به درون و وارونه. اگر زندگی دربرگیرنده ناسازگارها نباشد، خط راست است. مانند این است که نفس نکشید و زندگی نکنید. هنگامی که زندگی ریتم دارد، فراز و فرود دارد، آن هنگام یک مجموعه است که به رسایی نزدیک می‌شود.

ندیدند جز خوبی از کردگار، نوروز پيروز

چو جان رفت از نامور شهريار، پسر شد بجاى پدر تاجدار
گرانمایه جمشید فرزند او، كمر بست یکدل پر از پند او
برآمد برآن تخت فرخ پدر، برسم کیان بر سرش تاج زر
کمر بست با فر شاهنشهی، جهان گشت سرتاسر او را رهی
زمانه بر آسود از داورى، بفرمان او دیو و مرغ و پری
جهان را فزوده بدو آبروی، فروزان شده تخت شاهی بدوی
منم گفت با فره‌ی ایزدی، همم شهریاری همم موبدی
بدان را ز بد دست کوته کنم، روان را سوی روشنی ره کنم
نخست آلت جنگ را دست برد، در نام جستن بگردان سپرد
به فر کیی نرم کرد آهنا، چو خود و زره کرد و چون جو شنا
چو خفتان و تیغ و چو برگستوان، همه کرد پیدا به روشن روان
بدین اندرون سال پنجاه رنج، ببرد و ازین چند بنهاد گنج
دگر پنجه اندیشه‌ی جامه کرد، که پوشند هنگام ننگ و نبرد
ز کتان و ابریشم و موی قز، قصب کرد پرمایه دیبا و خز



نوروزخوانى شجريان پسر

ز ماهی به یک دم رسد در وحل ، نوروز پيروز

به مشکاب آب چون مشک زد بر قلم
زد از شام بر صبح صادق رقم
ریاحین فروش گلستان راز
در بوستان سخن کرد باز
بنام خداوند لیل و نهار
که از خاره خار آورد گل ز خار
کریم خطابخش روزی رسان
پناه کسان و کس بی‌کسان
ز هفت اطلس چرخ زنگار کار
برآورده این بیضه زرنگار
به حکمش گهر جای در کان گرفت
تن انس از آتش جان گرفت
بدان ای مه برج نیک‌اختری
سپهرت هوادار و مه مشتری
اگرچه ز خورشید شد ذره‌تاب
ولیکن نشاید شود آفتاب

 Things You Need to Know Abouth Norooz

براى تمامى شير زنان ميهنم كه افتخار زن بودن را جاودان كردند

ﺯﻧﻰ ﻛﻪ ﮔﻠﻮﺑﻨﺪﻯ ﺍﺯ ﺑﻬﺎﺭ ﻧﺎﺭﻧﺞ ﺑﮔﺮﺩﻥ ﺩﺍﺭﺩ
ﻭ ﺭﻳﺤﺎﻥ ﻭ ﻧﻌﻨﺎ ﺩﺭ ﺑﺎﻏﭽﻪ میكارد
براى ﻗﻤﺮی‌ها ﺩﺍﻧﻪ میپاچد
وﺑا گلها ﺣﺮﻑ میزﻧﺪ
ﻧﺎخن‌هایش ﺭﺍ ﺑﺎ ﺣﻨﺎ ﺭﻧﮓ میکند
و گيسوان ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺍﺵ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺭﻭﺑﺎن‌های ﺭﻧﮕﻰ میبندد
ﻧﻪ ﺍﺯ ﺧﺰﺍﻥ ﮔﻠﻪ ﺩﺍﺭﺩ
ﻧﻪ ﺍﺯ ﺩﺍغ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎﻥ
ﺯﻣﺴﺘﺎن‌هاﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﺭ میبافد
و ﺑﻬﺎﺭﻫﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﺯﻧﺪﮔﻰ
ﺍﻭ زنيست ﻛﻪ ﺗﺎﺭ ﻭ ﭘﻮﺩﺵ ﻋﺎﺷﻖ ﺍﺳﺖ
ﻭ ﻫﻨﻮﺯ ﺯن‌های ﻋﺎﺷﻖ
ﺑﻪ ﻛﺘﺎب‌ها ﻛﻮﭺ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ.


This a mans world

به آیین نو نقش دیگر کشیم ، نوروز پيروز

مقاله اى كه در زير ميآيد از اينترنت پارسى گرفته شده و متعلق به يك ناشناس است.

نوروز شروع اعتدال بهاری است یعنی لحظه‌ای است که خورشید در ابتدای ماه فروردين و يا برج حمل با عبورظاهری از استوای زمین به شمال آسمان میل می‌کند و طول شب و روز برابر می‌شود. بقول بدر چاچی شاعرقرن هشتم ولایت چاچ تاشکند، در این روز کافور خشک و مشک تر برابر می‌شوند.
آهوی آتشین روی چون در برّه در افتد
کافور خشک گردد با مشک تر برابر
آهوی آتشین روی، کنایه از خورشید، برّه همان برج حمل، کافور خشک کنایه از روز و مشک تر کنایه از شب است و این همان بامداد مورد نظر سعدى كبير و يا شیخ اجل است که لیل و نهارش تفاوتی با هم ندارند وتماشای بهار و دامن صحرایش خوش و باصفا و فرحبخش است.
بامدادی که تفاوت نکند لیل و نهار
خوش بود دامن صحرا و تماشای بهار
آرامش و گشایش و انبساط خاطر حاصل از تماشای بهار از اثر حیات و جنبش دوباره یافتن طبیعت، پایان سرما و افسردگی و رسیدن مژده حیات و طلیعه نجات است، نو شدن است و توصیه به نو شدن دارد و با ادراک رمز این نو شدن است که می‌توان درس رهایی از حلقه تكرار فصل گرفت و گرنه بهار خود به تنهایی یک فصل تكرارى است و آدمی تنها با به فعلیت درآوردن استعداد نو بینی و نو گرایی می‌تواند تازه بین و تازه باش بوده ودر بی‌خبری از نو شدن نماند.
هر زمان نو می‌شود دنیا و ما
بی خبر از نو شدن اندر بقا
با هر نفسی دنیایی نو برای آدمی رقم می‌خورد، استمرار و پیوستگی ظاهری این دم و بازدم‌ها به مانندپیوستگی قطرات آب در یک جوی که کالبدی واحد به خود گرفته‌اند سبب شده است که انفکاک لحظه‌ها در جسد وپیکر زندگی آدمی بچشم ظاهر نیاید و بیخبری از نو نو رسیدن لحظه‌ها را سبب شود.
عمر همچون جوی نو نو میرسد
مستمری می نماید در جسد
نوروز فرصت بیدار شدن و نو خاستن و تغییر و تجدید و نوآوری است، فرصت پاک کردن زنگار علت‌های درونی وزدودن کهنگی‌ها جهت کاستن از سایش روان است، فرصت تازه کردن دوباره ایمان است چرا که نشانی از روزخدا در نوروز هویدا است.
بیایید بیایید که گلزار دمیده ست
بیایید بیایید که دلدار رسیده ست
چه روز است چه روز است چنین نو
مگر نامه اعمال ز آفاق پریده ست
قول خداوند قلم جلالدين محمد بلخى را بپذیریم و بیاییم در این ایام گشایش و آغاز طراوت و تحول از اثر زنده شدن دوباره زمین و تاثیر گذاری آن در فطرت آدمیان مروری دوباره بر درس خدا شناسى و رستاخیز و بازگشت بسوى راستى و پروردگار داشته باشیم. از خالق هستی تقاضای تعالی و رشد فضایل اخلاقی و انسانی را بکنیم و از اوبخواهیم که قلب و نظر و احوال ما را به حال احسن بگرداند و توفیق تطهیر وجود را از ديو هاى حرص و آز ونفرت و پلیدی و میل به آزار مخلوقات خدا، به ما عطا فرماید.
همنوا با ملک الشعرای بهار دفتر این نوروز را باز كنيم.

بیا تا جهان را بهم بر زنیم
بدین خار و خس آتش اندر زنیم
بجز شک نیافزود این درس و بحث
همان به که آتش به دفتر زنیم
زمان و مکان را قلم درکشیم
قلم بر سر چرخ و اختر زنیم
از این ظلمت بیکران بگذریم
در انوار بی انتها پر زنیم
چو بادام از این پوست‌های زمخت
برآییم و خود را به شکّر زنیم
از این طرز بیهوده یکسو کشیم
به آیین نو نقش دیگر کشیم
قدم بر بساط مجدد نهیم
قلم بر رسوم مقرر زنیم
در سال پیش رو نیک اندیشی و نو اندیشی و انبساط خاطر پایدار، رفیق راهتان باد.


نوروز شجريان

اندرین آتش که دارد صد بهار

اندر آ و دیگران را هم بخوان
کاندر آتش شاه بنهادست خوان
اندر آئيد اى همه، پروانه وار
اندرین آتش که دارد صد بهار
اندر آئيد و ببينيد اينچنين
سرد گشته آتش گرم مهين
اندر آئيد، اى همه مست و خراب
اندر آئيد، اى همه عين عتاب
اندر آئيد، اندر اين بحر عميق
تا كه گردد روح، صافى و رقيق


خليج هميشگى پارس از ابى

رسيد مژده كه ايام غم نخواهد ماند، نوروز پيروز

چنان نماند، چنين نيز هم نخواهد ماند.
نوروز نزديك است و چه بخواهيم، و چه نى، ميآيد تا طبيعت را از نو بسازد. خدا اينگونه است. زيبا رويى خستگى ناپذير، خالق زيبايى، نو سازى ماهر، عاشق جان و خرد، مسرت و نشاطى روحپرور، آرامشى بوسعت اقيانوسها، تلاطمى به اندازه جهان هستى، و هزاران هزار توصيف نيك ديگر كه اگر همه موجودات جمع شوند،شايد با كمك هم بتوانند گوشه اى از عظمت او را بنويسند. خدا اينگونه است، خدايى كه ترا همانجور كه هستى، دوست دارد. و تو كه باشى كه زانوى غم بغل كنى؟
زمستان آنچنانى نماند، اينچنين بهار هم نخواهد ماند. و قلب زندگى همين حركت است. نوروز است كه ازميليونها سال پيش ميآيد، ميسازد، و ميرود. زايشى جاودانه و حركتى بى وقفه. و جان هستى همين حركت است. درجا نزدن است. روز نو ساختن است. و تا زمانى كه ميتوان از نو ساخت، و تا زمانى كه نوروز ميآيد، و تا زمانيكه خدا با ماست، نا اميدى وجود ندارد و چيزى نميميرد. از خدا الگو بگيريم و براى خدايى شدن، روز نوبسازيم.

راغب، هواى عشق