کعبه زرتشت در نقش رستم در استان فارس
کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت این کتیبه بر دیوار ساختمان کعبه زرتشت در نقش رستم در استان فارس کنده شده است. ساختمان کعبه به صورت مکعب است و بر سه ضلع آن به سه زبان فارسی میانه، زبان پارتی و زبان یونانی کتیبههایی نگاشتهشدهاست.
مکان کتیبه
نسخهٔ پهلوی اشکانی کتیبه
*کتیبه کرتیر در ضلع شرقی کعبه زرتشت در زیر کتیبه شاپور یکم در کعبه زرتشت .
متن کتیبه شاپور یکم:
من پرستنده ٔ مزدا پرستنده ٔ خدای یگانه،
شاپور دارای فر شاهنشاهی، شاهنشاه ایران و انیران از نژاد ایزدان،
پور پرستنده ٔ مزدا پرستنده ٔ خدای یگانه، اردشیر که دارای فر شاهنشاهی است ...شاهنشاه ایران که از نژاد ایزدان پورِ پور(نوه) پرستنده ٔ مزدا پرستنده ٔ خدای یگانه ... بابک شاه هستم.
خداوندگار ایران که شامل کشور های: پارس، مصر، هندوستان، روم، آفریقا، از انتهای اروپا تا مرز چین ( پارت، خوزستان، میشان، آسورستان، اربایستان، آتورپاتکان، ارمنستان
وروچان، سیکان، اران، بلاسگان تا فراز به کوهِ قاف) و در حدود آرانان و به همه کوهِ پریشخوار، ماد، گرگان، مرو، هرات و همه ابر شهر: کرمان، سکستان، توران، مکران، پارتان، هندوستان، کوشان شهر تا فراز به پیشاور و تا به کاشغر، سغد و چاچستان........[تا ساحل] دریا[یعنی] مزون شهر.... (خداوندگار دو سوم دنیا ))
و این همه کشور و شهریار و والیان، همگی برای ما به باج و بندگی ایستادند.
و هنگامی که نخست من بر کشور پادشاه شدم، گردیانوسِ قیصر از همه شهر"روم"،"گُت" و "ژرمن" سپاه جمع کرد واز [سوی] آسورستان به سوی ایران و ما آمد. و در مرز آسورستان در "مشیک" (منطقهای که امروز اروپا نامیده میشود)جنگ بزرگی درگرفت.
گردیانوسِ قیصر کشته شد، سپاه رومیان از بین رفت و رومیان "فیلیپوس" را قیصر کردند و فیلیپوسِ قیصر به التماس و شفاعت به سوی ما آمد و برای خون بها پانصد هزار دینار پرداخت وباج گذار شد.
و ما از این رو مشیک را "پیروز شاپور"نام نهادیم. و قیصر دوباره حیله گری کرد و شورید، در ارمنستان گناه کرد و ما به کشور روم یورش کردیم و سپاه شصت هزاری رومیان را در"بیبالیش" و کشور سوریه و آنچه که در بالای شهر سوریه بود همه را فتح کردیم.
تنها در این نبرد از کشور رومیان: دژ و شهرستان "آناث"را با ناحیههای اطراف آن، دژ"اروپن" با ناحیههای اطراف آن، شهر بیبالیش با ناحیههای اطراف آن، شهر منبوگ با ناحیههای اطراف آن، شهر حلب با ناحیههای اطراف آن، شهر کنشرا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان آپومیا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان رنیپوس با ناحیههای اطراف آن، شهر زوما با ناحیههای اطراف آن، شهر گُندُروس با ناحیههای اطراف آن، شهر ارمیناژ با ناحیههای اطراف آن، شهر سلوکیه با ناحیههای اطراف آن، شهر انطاکیه با ناحیههای اطراف آن، شهر کیروس با ناحیههای اطراف آن، دیگر شهر سلوکیه با ناحیههای اطراف آن، شهر اسکندریه با ناحیههای اطراف آن، شهر نیکوپولیس با ناحیههای اطراف آن، شهر سزار با ناحیههای اطراف آن، شهر حما با ناحیههای اطراف آن، شهر ارستون با ناحیههای اطراف آن، شهر دیکور با ناحیههای اطراف آن، شهر دورا با ناحیههای اطراف آن، شهر دولیخ با ناحیهها اطراف آن، شهر کرکسیا با ناحیههای اطراف آن، شهر ژرمانیا با ناحیههای اطراف آن، شهر بتنان با ناحیههای اطراف آن، شهرستان خانر با ناحیههای اطراف آن. اندر کاپادوکیه:شهرستان سَتَل با ناحیههای اطراف آن، شهر دومان با ناحیههای اطراف آن، شهر ارنگلیا، با ناحیههای اطراف آن، شهر سوش با ناحیههای اطراف آن، شهر شود با ناحیههای اطراف آن، شهر فرات با ناحیههای اطراف آن.
بر روی هم سی و هفت شهر رومیان با ناحیههای اطراف آن را فتح کردیم.
سومین بار، هنگامی که ما به حرّان و الرّها حمله کردیم و حرّان و الرّها را محاصره کردیم، والریانوس قیصر به خدمت ما درآمد و با او سپاهی هفتاد هزار تن اسیر آمد و هزاران تن دیگر از سرزمین ژرمانیا، از سرزمین ریشیا، از سرزمین نیرکوس، از سرزمین داکیا، از سرزمین پندانیا، از سرزمین میسیا، از سرزمین آستاریا، از سرزمین اسپانیا، از سرزمین افریقا، از سرزمین تراکیا،
از سرزمین بوتنیا، از سرزمین آسیا، از سرزمین پامپیا، از سرزمین آسوریا، از سرزمین لوکونیا، از سرزمین گلاتینا، از سرزمین لوکیا، از سرزمین کیلیکیه، از سرزمین کاپادوکیه، از سرزمین فریگیا، از سرزمین سوریه، از سرزمین فنیقیه، از سرزمین یهودیا، از سرزمین ارابیا، از سرزمین مورن، از سرزمین ژرمانیا، از سرزمین روتاس، از سرزمین اسنیوس از سرزمین میان رودان هزاران تن اسیر آمد.
و در آن سوی حرّان و الرّها حمله بزرگی بر والریانوس قیصر شد و والریانوس قیصر را، خودم، با دستهای خویش دستگیر کردم و سایر حاکمان، سناتوران، و فرماندهانی که در سر آن سپاه بود، همه را دستگیر کردم و به پارس آوردم و سرزمین سوریه، کیلیکیه و سرزمین کاپادوکیه را
گرفتم .
این بار از رومیان، سرزمین اسکندریه و شهرستان کتسیوس با ناحیههای اطراف آن، شهر شمشات با ناحیههای اطراف آن، شهرستان کرترای با ناحیههای اطراف آن، شهرستان ایگا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان ماماسیتا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان مالوس با ناحیههای اطراف آن، شهرستان آدانا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان ترسوس
با ناحیههای اطراف آن، شهرستان زفیرون با ناحیههای اطراف آن، شهرستان سپستیا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان کورکوس با ناحیههای اطراف آن، شهرستان انزرپوس با ناحیههای اطراف آن، شهرستان کاستاپلا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان نرینیاس با ناحیههای اطراف آن، شهرستان پلاویاس با ناحیههای اطراف آن، شهرستان تودینا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان قیصریه با ناحیههای اطراف آن، شهرستان کومانادیا
با ناحیههای اطراف آن، شهرستان کوپستریا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان سباستیا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان بیرت با ناحیههای اطراف آن، شهرستان راکوندیا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان لارندیا با ناحیههای اطراف آن، شهرستان ایکوندیا با ناحیههای اطراف آن، همه شهرستانها با ناحیههای اطراف آن سی و شش.
و از مردمان روم واز انیران اسیر آورده شد در ایران بزرگ، اندر پارس، پارت، خوزستان، آسورستان و دیگر سرزمین به سرزمینی که از آنِ ما و پدر و نیاکان و پیشینیان ما بود، در آن جاها سکنی دادیم.
و ما سرزمینهای بسیار دیگری را خواستیم و بسیار نام(=آوازه) و نیوی(=دلیری) کردیم که اینجا ننوشتیم. اما آن چند مقداری از کرده هارا فرمان دادیم نوشتن تا کسی که پس ازما خواهد بود این نیکنامی و نیوی و خداوندگاری ایران را بشناسد.
و با پشتیبانی ایزدان کشورهای دنیا را به دست آوردیم و آباد کردیم، این چنین ما در کشور بسیار فرماندار (آذر بهرام) نشانیدیم و بسیار مغ مردان را کرفه کردیم و ایزدان را نیایشهای بزرگ کردیم و اینجا، در کتیبه نوشتیم: