خرچنگ خزدار و یا خرچنگ یتی جز جانداران آبزی سخت پوست است. سه نوع شناخته شده از خرچنگ های یتی وجود دارد. نام علمی یکی از گونه های این جاندار Kiwa Puravida است. خرچنگ یتی دارای پوشش روشن و ابریشمی شبیه به خز میباشد. این پوشش حاوی نوعی باکتریست که مسمومیت آبهای معدنی را ازبین میبرد.
پوشش روشن و ابریشمی سپید آنها احتمالا بعنوان حس لامسه کار کرده و وسیله‌ای برای حس کردن محیط اطرافشان هستند.
خرچنگ خزدار از جانوران ریز کف دریا، میگو و جلبلک‌ها و احتمالا مواد خوراکی دیگر تغذیه مینماید.
گفته میشود این خًز سپید موارد استفاده دیگری هم دارد. از جمله اینکه بعنوان آشپزخانه جاندار بوده و او خوراک خود را لابلای آنها آماده میسازد. همچنین این موها بعنوان اسلحه هم بکار رفته و خرچنگ از آنها برای دفاع از خود استفاده میکنند. گاهی نیز بعنوان تور برای بدام انداختن موجودات دیگر خرچنگ از آنها بهره می‌گیرد. خرچنگ یتی همچنین باکتری‌هایی آب گرم را توسط موهای سپید پر پشتش جذب کرده و در خود حل میکند. بهر حال خًز این خرچنگ دنیای اسرار آمیزی است.
نکته دیگر پاهای این خرچنگ است که در انتهای آنها برجستگی های میخ مانند دارد و بالا رفتنش از سطوح شیبدار را برایش آسان میکند.
نکته های زیادی از زندگی این موجود اسرارآمیز باقی مانده است. نکاتی مانند اینکه این خرچنگ ها چطور اطراف دو منفذ آبگرم که مایل ها از هم فاصله دارند جمع شده اند و چطور سطوح یخی را شکافته اند تا به آن برسند.
خرچنگ خزدار بر کف اقیانوس زندگی کرده و در کنار چشمه‌های آب گرم کف دریا خانه میسازد. و چون تمام عمر خود را بر کف اقیانوس (عمق ۲۲۰۰ متری) می‌گذراند، برای مردمی بجز مردم محلی تا سال ۲۰۰۵ ناشناخته مانده و کشف نشده بود.
و غربی‌ها آنرا تازه در سال ۲۰۰۵ در جنوب اقیانوس آرام در عمق ۲۱۶۰ متری پیدا کرده و شناختند. پیش از این، خرچنگ خزدار برای تصفیه آب نزد مردم منطقه و و مردم بومی مورد استفاده قرار میگرفت.
سایت کوی دانش در مورد خرچنگ خًز دار می‌نویسد:
آن چیست که سپید و نابینا و سرتاسر پوشیده از موست؟ جواب این معما البته یتی است. اما در این مطلب منظور ما بطور اخص خرچنگ یتی است. جانوری دریایی که در نزدیکی دریچه های حرارتی در کف اقیانوس قطب جنوب، آنجا که آب گرم بدرون دریا میریزد زندگی میکند. تاکنون سه گونه از خرچنگ های یتی شناسایی شده اند و اکنون دانشمندان برای اولین بار در مقاله ای جدید بوصف ویژگیهای یکی از این گونه ها بنام کیوا تایلری (Kiwa Puravida ) پرداخته اند. کیوا تایلری تنها گونه از میان خرچنگ های یتی است که در اقیانوس جنوبی و قطب جنوب مستقر می باشد.
محققان اولین بار در سال ۲۰۱۰ با استفاده از وسیله زیرآبیِ از راه دور (ROV) موفق بعکسبرداری از این حیوانات ساکن در عمق دریا شدند. البته این وسیله زیرآبی، کاری بیشتر از گرفتن چند عکس از خرچنگهای مودار هم انجام داد و چندتا خرچنگ را بعنوان نمونه از زیرسطح یخی اقیانوس جنوبی در عمق حدود ۲۶۰۰ متری بالا آورد تا دانشمندان بمطالعه آنها بپردازند.
سپس دانشمندان نمونه های مزبور را بااستفاده از تعیین توالی ژنتیکی و اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) مورد بررسی قرار دادند و مقاله مربوط به توصیف ریخت شناسی عجیب این خرچنگ در ژورنال PLOS ONE بچاپ رسید.
سکونتگاه فشرده:
بگفته محققان بسیاری از ویژگی های ممیزه این خرچنگ همانند رنگ سفید آن و بدن "مودارش" حاصل انطباق یافتن خرچنگ یتی با محیط زیست خود است. بگفته Sven Thatje نویسنده ارشد این گزارش و استادیار اکولوژی تکاملی دریایی، کیوا تایلری در "محیط حرارتی" که وسعت آن تنها چند متر مربع میباشد زندگی میکند. در این محیط درجه حرارت آب بمیزان لازم است.
سکونتگاه کوچک این خرچنگ که در اسکوتیا ریج شرقی (در بخش اقیانوس اطلس ِ اقیانوس جنوبی، مابین قطب جنوب و آمریکای جنوبی) قرار داد، "ستون های سیاه" یا دریچه های دودکش مانندی مشاهده میشوند که آب سیاه رنگی با فشار از آنها خارج می شود، درجه حرارت این آب می تواند به ۳۸۰ درجه سلسیوس هم برسد و خرچنگ یتی دقیقا بالای این دریچه های سوزان مسکن گرفته است.
الکس راجرز حیوان شناس در دانشگاه آکسفورد که هدایت عملیات اکتشاف را در ایست اسکوتیا ریج برعهده داشته است، پیش از این اظهار داشته بود که "این خرچنگ ها در سکونتگاه محدود خود بمعنای واقعی کلمه روی هم تلنبار شده اند." در عکس های گرفته شده توسط تیم محققان برهبری راجرز تعداد ۶۰۰ خرچنگ در هر متر مربع نشان داده می شود.
وی دلیل فشردگی بیش از حد سکونتگاه این حیوانات را بسیار ساده میداند، بدین ترتیب که آب خارج از محدوده زندگی خرچنگ های یتی بسیار سرد است. درجه حرارت آب در این عمق از اقیانوس جنوبی معمولن بین منفی یک تا منفی دو درجه سانتی گراد متغیر است.
وی ادامه می دهد: "به ندرت در آبهای قطب جنوبی یا اقیانوس جنوبی بتوان اثری از خرچنگ و لابستر یافت، زیرا درجه حرارت آب اقیانوس در این نواحی بطور معمول پایین است. خرچنگ ها برای انجام فعالیت هایی که جهت بقای خود باید صورت بدهند (از قبیل تهویه، جفت گیری و پوست اندازی) در دمای 0.5 سانتی گراد با محدودیت فیزیولوژیکی روبرو می شوند.
البته برخی از خرچنگ ها شجاعت بخرج داده و بداخل آبهای یخی میروند. بعنوان مثال خرچنگهای یتی ماده برای تخم گذاری از جریانهای آب گرم خارج میشوند، اعتقاد دانشمندان برآنست که تخم این خرچنگها نیازمند آب های سردتر است. ازاین گذشته بنا بگفته وی احتمالا تخم این جانداران در آبهای جریانهای گرم که سرشار از سولفور میباشد دوام نمی آورد. اما فداکاری خرچنگ های مادر بدون اجر باقی میماند، زیرا ماده ها بعداز تخمریزی معمولا میمیرند.
وی ادامه میدهد: "ماده هایی که از سکونتگاه گروه خارج میشوند دیگر پزا نمیخورند، در حقیقت آنها از گرسنگی می میرند"، فرض وی برآنست که خرچنگهای ماده بعد از ترک جریانهای آبی گرم دیگر قوای کافی برای بازگشت بخانه خود را ندارند.
رژیم پزایی عجیب
عامل بقای خرچنگ های یتی آنست که خود این حیوانات اقدام به پرورش پزایشان میکنند. "موهای" خاصی که روی بدن این جانداران می روید را به زبان علمی setae مینامند، این موها حکم "باغچه ای" را دارند که پزای مورد علاقه یتی یعنی باکتری روی آن رشد میکند.
برخلاف گونه Kiwa puravida، خرچنگ یتی که در اطراف دریچه های آبی حرارتی خلیج کاستاریا یافت میشود و تنها روی زائده های خود مو دارد، قسمت زیرین بدن خرچنگ یتی قطب جنوب هم مودار است. دانشمندان با مشاهده موهای روی سینه این جاندار لقب علمی Kiwa tyleri یا خرچنگ هوف Hoff را برایش برگزیده اند که ادای دینی به یکی از فعالان حفاظت از جانداران دریایی به نام دیود هسل هوف می باشد.
اظهار میدارد: "تفاوت موجود مابین موهای موجود روی تن خرچنگ یتی قطب جنوبی و دو خویشاوند بسیار نزدیک آن به نامهای Kiwa puravida و K.hirse (که در آبهای جنوب جزیره ایستر در امتداد مرز اقیانوس اطلس- قطب جنوب زندگی می کنند) "چشمگیر" است. احتمال دارد که سینه مودار این خرچنگ نوعی سازگاری میان این جانور و محیط اطراف باشد . موهای برازنده ای که بدن این جانور را پوشانده به خرچنگ هوف امکان میدهد تا نه تنها باکتری مورد نیاز برای تغذیه اش را پرورش بدهد، بلکه باکتری های شناور در دریچه های آبی را نیز قاپ بزند.
Thatjeبسازگاری دیگری که خاص خرچنگ یتی است نیز اشاره کرده است، به این ترتیب که خرچنگ یتی دارای زائده هایی در قسمت انتهایی پاهایش میباشد که این جانور را قادر میسازد از سطوح شیب دار بالا برود. وی ادامه میدهد: "تغییرات یاد شده پیشرفت های مهمی در سیر تکاملی این خرچنگ بشمار میرود و آنرا از سایر گونه های شناخته شده خرچنگ های یتی متمایز می سازد، زیرا خرچنگ های دیگر از قابلیت صعود از دودکش های یادشده برخوردار نیستند.
هرچند Thatje و همکارانش موفق به پرده برداری از برخی رازهای خرچنگ های یتی شده اند، اما هنوز سوالات بسیاری درباره این حیوان بی جواب مانده است. تحقیقات بیشتری لازم است تا بتوان پی بعلت سکونت این خرچنگهای دوستدار حرارت در دو جریان گرمای کرد که تنها بواسطه چند متر از آبهای یخ زده قطب جدا میشود. بعلاوه دانشمندان هنوز نمیدانند که لارو خرچنگها چگونه راه خود را از اعماق یخ زده اقیانوس جنوبی بسمت جریان های آبگرمی که خانه شان است مییابند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر