صفحه اول یکی از شمارههای وقایع اتفاقیه |
عكسي از دانشجويان نخستين دوره آموزش روزنامه نگاري ايران كه در تيرماه ۱۳۳۵ برداشته شده است |
غلامحسين صالحيار (متوفي)، ر. اعتمادي، نوشيروان كيهاني زاده (مولف سایت؛ تاریخ ایرانیان)، هوشنگ پورشريعتي (متوفي)، محسن ميرزايي، همايون فروزان، يوسف خوشرو، محمدعلي مقدس زاده، دكتر مستوفي و منوچهر صمصامي از جمله فارغ التحصيلان اين دوره بودند.
نوشيروان كيهاني زاده
منبع
اين تصوير بخشي از شرکت کنندگان در مسابقه ورودي نخستين دوره آموزش روزنامه نگاري ايران را در ۱۲ خرداد ۱۳۳۵نشان مي دهد |
روزنامهنگاری در ایران در ایران تاریخچهای دیرینه دارد شروع این صنعت از درباره شاهان قدیم بودهاست و متضمن اخبار مربوط به دربار و خصوصا شخص پادشاه بودهاست. بنابراین میتوان روزنامهنگاری در ایران را به فصل روزنامهنگاری در باستان و روزنامهنگاری در عصر معاصر تقسیم کرد.کلمه روزنامه در زبان فارسی درای ریشهای قدیمی است و در برخی از کتابهای سدههای نخست اسلامی این واژه با شکل روزنامجه دیده میشود. در دوران فتحعلیشاه، محمدشاه و اوان پادشاهی ناصرالدین شاه، اصطلاح «کاغذ اخبار» مورد استفاده مردم بودهاست ولی به مرور زمان روزنامه به معنای قدیم بکار رفته و اصطلاح «کاغذ اخبار» متروک شدهاست.
در سال ۱۲۶۶ هَ. ق . مقارن تأسیس دارالفنون به همت رادمرد مترقی میهن پرست میرزا تقی خان امیرکبیر فراهانی (صدراعظم ) تحولات فرهنگی و مترقیانه ٔ دیگری نیز آغاز گشت و جراید و مطبوعات بشیوه ٔ امروزی نیز در ایران رواج یافت هر چند نخستین روزنامه ٔ فارسی با روشی نوین در ۲۵ محرم ۱۲۵۳ هَ . ق . بسرپرستی میرزاصالح شیرازی بدون نام خاص چاپ و منتشر گشت و شامل گزارش دربار محمدشاه بود وآنگاه بوقایع اتفاقیه شهرت یافت و سپس به جریده ٔ علیّه دولت ایران معروف شد و این امر در چهارمین سال سلطنت محمدشاه روی داد. در ۱۲۵۵ هَ . ق . روزنامه ٔ نظامی دولت علیه ٔ ایران چاپ و منتشر شد و در ۱۲۹۴ هَ . ق . نخستین مجله بنام گنجینه ٔ معنوی در تبریز انتشار یافت و در سال ۱۲۸۲ هَ . ق . نخستین جریده ٔ فکاهی بنام اطلاع در بوشهر منتشر گشت و آنگاه جریدههای فکاهی شیخ چغندر، بهلول ، حشرات الارض ، شیدا و بعدها ناهید و حلاج و توفیق و نسیم شمال در تهران پدید آمد. روزنامه ٔوقایع اتفاقیه بطور هفتگی نخست در ربیع الاول سال ۱۲۶۷ هَ . ق . با چاپ سربی در چهار صفحه و سپس در ۸ صفحه منتشر گشت روزنامه ٔ مزبور از شماره ٔ ۴۷۱ ببعد بوسیله ٔ نقاش نامور میرزاابوالحسن غفاری بشیوه ٔ مصور چاپ می شد و از صفر ۱۲۷۷ هَ . ق . شماره ٔ ۴۷۲ بروزنامه ٔ دولتی مشهور گشت و از شماره ۱۲۸۶ بار دیگر به روزنامه ٔ دولت علیه ٔ ایران نامیده شد و سرانجام در سال ۱۲۹۸هَ . ق . تعطیل گردید. و رفته رفته جای آن را روزنامه ٔ (ایران ) گرفت که انتشار آن در سال ۱۲۶۷ هَ . ق . آغاز گشت و در سال ۱۳۲۴ هَ . ق . منحل گردید. مرحوم علیقلی میرزا اعتضاد السلطنة رئیس دارالفنون و وزیر علوم (۱۲۷۲ هَ . ق .) در رواج چاپ و نشر جراید سهمی بسزاداشت و روزنامههای ایران ، مریخ و علمی در روزگار وی نشر می یافت و کارکنان دولت مجبور بوده اند از حقوق خود آنها را بخرند. در ۱۴ جمادی الاخر ۱۳۱۶ هَ . ق . نخستین شماره ٔ روزنامه ٔ خلاقة الحوادث منتشر گشت این روزنامه بجز روزهای یکشنبه و جمعه همه روزه نشر می یافت در دوران سلطنت ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه روزنامه ٔ مصور شرف به مدیریت اعتماد السلطنه منتشر گردید. آنگاه ادیب الممالک جریده ٔ نوروز و ناظم الاسلام روزنامه ٔ مظفری بوشهر و مجدالاسلام کرمانی جریده ٔ ندای وطن ومیرزا حسن رشدیه جریده ٔ مکتب و تهران را نشر می دادند. مرحوم سید جمال الدین اسدآبادی نیز در پیشرفت جراید کوششی مردانه داشت و روزنامه ٔ عروةالوثقی را در پاریس و ضیاءالخافقین را در لندن و معلم شفیق را در حیدرآباد دکن چاپ می کرد. میرزا ملکم نیز روزنامه ٔ قانون را در تبریز و تهران منتشر می ساخت .
جرایدی که در رواج مشروطیت و نشر اندیشههای آزادیخواهی به نبرد پرداخته اند عبارت اند از: حبل المتین به مدیریت مؤیدالاسلام در کلکته و ملانصرالدین بقلم میرزاجلیل در قفقاز و جریده ٔقانون بقلم میرزاملکم خان و جریده ٔ اختر بقلم حسنخان در اسلامبول و حکمت به خامه ٔ میرزا مهدی خان تبریزی در قاهره و ثریا و پرورش بوسیله ٔ میرزاعلیخان کاشانی در مصر و صور اسرافیل بقلم مرحوم دهخدا و میرزاجهانگیرخان در تهران . همچنین تقی زاده و محمدعلی تربیت مجله ٔ گنجینه ٔ فنون را در تبریز منتشر می کردند و سید حسین خان عدالت جریده ٔ عدالت را نشر می داد. روزنامههای مصور آذربایجان و حشرات الارض را حاج میرزاآقا بلوری در تبریز اداره می کرد. از جمله روزنامههای پیش از مشروطیت باید به جراید انجمن ایالتی تبریز جریده ٔ شفق (از دکتر شفق ) جریده ٔ تبریز (از اسماعیل یگانی و محمود غنی زاده ) ناله ٔ ملت (از میرزاآقا ناله ) مکافات (ازآقاخان مکافات در خوی ) مساوات (از مرحوم سید رضا مساوات ) ملاعمو (از طرف انجمن اسلامیه ). شیدا، خاورشمس (از طالب اف در اسلامبول )، مجاهد. (از ابوالضیاء)، اتحاد به نام انجمن اتحاد (که مرکز کار ستارخان بود) و جریده ٔ ایران نو بوسیله ٔ تقی زاده و محمدامین رسول زاده (۱۳۲۲ هَ . ق .) و بعدها کاوه (تقی زاده ) و مجله ٔ ایرانشهر و فرنگستان (در برلین ) و رستاخیز (در مصر) اشاره کرد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر