در خرداد سال ۱۳۳۱ هجری خورشيدی (ژوئن ۱۸۵۲) روزنامه های تهران ضمن چاپ گزارش طولانی بانك جهانی درباره مناقشه ايران و انگلستان بر سر نفت، شديدا از اين بانك انتقاد كرده و نوشته بودند كه بانك جهانی با اين گزارش ماهيت سياسي خود را به جهانيان نشان داد و ثابت كرد كه صرفا يك موسسه پولی بی طرف نيست و در پشت چهره آرام و ظاهر الصلاح خود به سود برخی قدرتها، سياسی كاری می كند و يك ابزار اعمال سلطه گری است.
بانك جهانی در پی ديدار نمايندگانش از تهران و آبادان، در گزارشي كه در واشنگتن (مقرِّ خود) منتشر ساخته بود ضمن تشريح تاريخچه نفت ايران و قرارداد نفتي سال ۱۹۰۱ و تمديد آن در ۱۹۳۳ با شركت نفت انگلستان كه سهامدار عمده آن دولت انگلستان بود نوشته بود كه اگر دولت ايران (دولت دكتر مصدق) تصور مي كند كه قطع صدور نفت و تعطيل بودن پالايشگاه آبادان، جهان را با كمبود سوخت رو به رو مي سازد، اين يك اشتباه است؛ زيرا با تاسيس پالايشگاههاي تازه و استخراج بيشتر از ميدانهاي نفتي ساير كشورها به ويژه عراق، اين كمبود‌ها رفع مي شود و ايران، بازنده «خيال» و محاسبه خود خواهد بود. جملات اين گزارش نيز چنان انتخاب شده بود كه گويا، نفت ايران ملي نشده و هنوز متعلق به انگلستان است.
به نوشته مورخان، اين نخستين بار بود كه دست بانك جهاني خوانده شده و ماهيت آن فاش گرديده بود. بعدا و تا به امروز برخي ديگر از كشورها همين اتهامات را كه ايران آغازگر آن بود به اين بانك وارد آورده اند.
سوم ژوئن ۱۹۵۳ (۱۳ خرداد ۱۳۳۲ و دو ماه و نيم پيش از براندازي ۲۸ امُرداد ۱۳۳۲) جان فاستر دالس جان فاستر دوللس وزير امور خارجه وقت آمريکا [از ۲۶ ژانويه ۱۹۵۳ تا ۲۲ اپریل ۱۹۵۹] پس از يک ديدار طولاني با «لوي هندرسون» سفير اين کشور در تهران اعلام کرده بود که دولت آمريکا نمي گذارد ايران به دست کمونيستها افتد و یا در دست مخالفان آمريكا باشد. وي که در واشنگتن سخن مي گفت اظهارکرده بود که با افتادن ايران به دامان مسكو، خاور ميانه استراتژيک و نفتدار از دست خواهد رفت و چراغ پیشرفت اقتصاد اروپا و ژاپن خاموش خواهد شد. وي دولت هری ترومن [رئیس جمهور قبلی آمریکا] را متهم كرده بود كه سياست روشن و درستي در قبال تحولات وقت ايران نداشت. دالس گفته بود: براي ما، ايران غير کمونيست و متحد غرب به مراتب مهمتر از نفت است. دولت ايران، صرف نظر از چه کسي نخست وزير آن باشد، بايد در كنار ما، دوست و متحد اطمينان بخش ما باشد.
روزنامه هاي تهران عموما، از اين اظهارات دالس ابراز تعجب کرده بودند و روزنامه اطلاعات در شماره ۱۶ خرداد خود سئوال کرده بود: مقصود آمريکا چيست؟.
به نوشته مورخان معاصر، دالس در تنظیم و نظارت بر عملیات براندازی دولت مصدق معروف به عملیات آژاکس [Operation Ajax 1953] نقش داشت. به باور برخی از این مورخان، براندازی مصدق سرآغاز عملیاتی بود که اواخر دهه ۱۹۸۰ به انحلال پیمان ورشو و دو سال بعد فروپاشی شوروی انجامید زیرا اگر ایران متحد مسکو شده بود، شوروی طبق نقشه تزارها که دولت لندن در زمان خود با انواع بازی و دسیسه مانع از تحقق آن شد بر خاورمیانه و آسیای جنوبی دست می یافت که فروپاشی قدرت غرب را به دنبال داشت و ...
منبع
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر