سایت «کاشان نیوز» گزارش کرده که شهر زیرزمینی نوش آباد، بزرگترین شهر زیرزمینی جهان روز جمعه (۱۳ اردیبهشت) به علت رعایت نکردن «شئونات اسلامی» پلمب شده است.
شاهدان عینی گفتهاند پلیس شهر نوشآباد با اعلام اینکه به دستور دادستان آران و بیدگل باید شهر زیرزمینی نوشآباد تعطیل شود، بدون ارائه حکم قضایی٬ اقدام به خارج نمودن گردشگران و پلمب این مرکز کردند.
شهر زیر زمینی ( اویی ) آنچه به نام شهر زیر زمینی معروف است در واقع ساختارهای متراکم، پیچیده و گستردهای چون دالانهای باریک تودرتو و اتاقهایی با ابعاد کوچک ا ست. مجموعه اویی در زیر بافت قدیم شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شدهاست. وسعت این شهر به دلیل ارتباط میان محلات و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامنی زیاد بوده و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافتهاست. این معماری دست کم در شهر نوش آباد با واژه " اویی " نامیده میشود. غیر از ورودی اصلی ارتفاع تمام قسمتهای اویی به قد طبیعی یک انسان و بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است. در بعضی قسمتها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شدهاست که در بعضی از اتاقها تبدیل به طاقچه جهت قرار دادن اشیاء میشود.
سیستم تهویه شهر :
سیستم تهویه شهر زیر زمینی نوش آباد از طریق کانالهایی بوده که در طبقه اول و به سطح زمین ایجاد شدهاست .چاههای مرتبط طبقات، علاوه بر عملکرد عبور و مرور، باعث جریان یافتن هوا در طبقات پایین میشدهاست . این عمل در مورد چاههای قنات نیز مصداق دارد . دسترسی به این فضاها، به دلیل قرار گرفتن در زیر زمین از طریق یک چاه و کانال باریک و کوتاه میسر میگردد. موضوع تدافعی و پناهگاه بودن این نوع معماری که در دل زمین ایجاد شده تأثیر فراوانی بر چگونگی ارایه پلان معماری آن گذاشتهاست. بنابراین در خصوص ورودی، دسترسی به این فضاها نمیبایست به سهولت انجام بپذیرد. روشنایی این فضاها بوسیله پیه سوزهای سفالی بوده و روغن آنها احتمالا از دو عصار خانه تاریخی موجود درنوش آباد تهیه میشدهاست. در مواقع نا امنی و پناه گرفتن در زیر زمین آب مصرفی اهالی از پایابها و قناتها تامین میشدهاست. علاوه بر پایابها مسیر اوییها بگونهای بوده که در بعضی از قسمتها به قنات مرتبط میشدهاست . تاریخ ایجاد و استفاده از این بناها به دوران ساسانی میرسد که در دورانهای بعد یعنی سلجوقی تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده بودهاست . این مجموعه ارزشمند به شماره ۱۵۸۱۶ و به سال ۱۳۸۵ ثبت در فهرست آثار ارزشمند ملی گردیدهاست.
شهر زیر زمینی(اویی)که در زیر بافت شهر نوش آباد بصورت دست کن ایجاد شده و چندین هزار متر وسعت دارد از عمق ۴متری تا عمق ۱۸متری زمین فضاهای متعددی از جمله اطاق راهرو و چاههاو کانالهای زیادی برای در امان ماندن از دست اشرار کنده شده است.این معماری بینظیر با این شکل ساختاری در جهان منحصر به فرد بوده و تاکنون با توجه به آثار به دست آمده در کاوشهای باستان شناسی قدمت آن به قبل از اسلام بر می گردد که در دورههای مختلف تاریخی کاربرد نظامی و دفاعی داشته است.
این مجموعه به لحاظ سیستم دفاعی و پناهگاهی آن تا سال ۱۳۸۱ هیچ اطلاعات مستندی از آن در دست نبود و به دخمههای اسرار آمیز شهرت داشت. راههای ورود به داخل این مجموعه از طرق مختلف و به شکل مخفی در منازل یا داخل قلعه خشتی در مجاور شهر و یا محلهای پر جمعیت و داخل کانالهای پایاب هایی که از زیر خانهها و برای گذرآب قنوات ایجاد شده،چاههای داخل مساجد و باغها و بازارهاو هر جایی که در زمان حمله دشمن امکان دسترسی سریع و فرار ساکنین را فراهم می نموده ،ایجاد شده است.در بعضی منازل قدیمی که در قسمت مطبخ خانه آن چاهی برای ورود به این فضاها حفر نموده و در دهانه چاه را با تنور به طرز ماهرانهای پوشانده و انتهای تنور که در دهانه چاه قرار گرفته را با تابه گلی مسدود و روی تابه را خاکستر ریخته ودر مواقع اضطراری افراد از داخل تنور وارد شهر زیر زمینی شده و دوباره انتهای تنور را مسدود به شکلی که هیچ اثری از ورودی به اوییها معلوم نمی شود.در طول مسیر شهر زیر زمینی اطاقهایی به ابعاد مختلف برای اسکان موقت حفاری کرده اند.در بدنه اطاقها تعدادی تاقچه مشاهده می شود.هر اطاق ۱۸۰سانتی متر ارتفاع دارد.افراد داخل اویی برای استراحت و در امان ماندن از دست دشمن تمهیدات زیادی را به کار بسته اند تا حتی در عمق۱۸ متری زیر زمین هم مورد حمله دشمنان قرار نگیرند. اطاقها به شکل تو در تو و با راهروهای زاویه دار که دید مستقیم را با فضای بعدی از بین می برد،ساخته شده است. در ۲۰سانتی متری زیر سقف و به فاصله ۱متر در تمام بدنه اطاقها حفره هایی برای قرار دادن چراغهای پیه سوز جهت تامین روشنایی فضاها تعبه گردیده است.چندین پیه سوز به دست آمده با قدمت ۷۰۰سال حکایت از این ماجرا دارد.در زیر سقف راهروها و اتاقها آثار لبه تیز کلنگها به خوبی مشاهده می شود. به لحاظ سختی زمین منطقه ،این فرضیه را تقویت می کند که وسایلی که برای حفاری استفاده می کردند،سر آنها از جنس الماس باشد. در بدنه دیوار اطاقها و در بعضی از آنها چاهکهایی مشاهده می شود که به سختی می توان وارد آن شد .که ارتفاع این چاهکها ۳تا ۵متر می باشد که راه ارتباطی به طبقات بعدی است.در دهانه هر چاهک تعدادی قلوه سنگ و یک تحته سنگ به اندازه دریچه چاهک قابل رویت است که در مواقع احساس خطر یا ورود هوای آلوده یا دود به طبقات با تخته سنگ دریچه را مسدود و یا اگر دشمن قصد ورود به فضاها را داشته با سنگها که حکم وسایل و ابراز دفاعی را می کرده بر سر مهاجمین می کوبیدند.راههای ورودی به طبقات بعدی طوری حفاری شده که هر کس قصد ورود به فضاها را دارد ناگزیر باید از پایین به بالا حرکت کند که قدرت دفاعی افراد مهاجم را به صفر می رساندواین ساختار دفاعی به گونهای است که تسلط کافی را برای مقابله با دشمن فراهم می کند.هر فضا شامل چندین اطاق و راهرو و توالت می باشد که راهروی ورودی به این فضاها که برای پناه حداقل ۱۰نفر می باشد و در وسط راهرو اصلی درست در قسمت پیچ راهرو،سکویی کنده شده که محل نشستن نگهبان می باشد.کار نگهبان کنترل خروج و ورود افراد و اعلام خطر و شناسایی دشمن می باشد .در زمانی که نگهبان در این قسمت قرار می گیرد دیگر افراد داخل مجموعه با خاطری آسوده به استراحت می پردازند تا اینکه اعلام خطری از سوی نگهبان داده شود.که باز در انتهای این مجموعه راهی از طریق چاهکی مخفی برای فرار به طبقات بعدی اندیشیده شده است.برای معطل نگه داشتن دشمن و ایجاد ترس و وحشت بر دل دشمنان تلههای فیزیکی زیادی بر سر راهشان ایجاد می کردند از جمله اینکه در وسط اطاقها چاههای بسیار عمیقی وجود دارد که با تخته سنگی که در وسط آن دستکهایی قرار دارد و روی آن را باخاک می پوشاندند و به لحاظ تاریک بودن فضاو عدم دید کافی با قرار گرقتن دشمن روی تخته سنگ ،سنگ دوران شده و دشمن را به قعر چاه می فرستاده.یا اینکه راههای گریز زیادی را به صورت راهرو پیچ در پیچ ایجاد کرده که به محض ورود به آن وارد فضاهای تودرتو شده و دور خود دورزده دیگر مسیر اصلی به لحاظ همشکل بودن راهروها قابل تشخیص نمی باشدو دشمن را سرگردان می کردند.با توجه به تو در تو بودن فضاها هیچ گونه مشکل تنفسی احساس نمی شود و این یکی از شگفتیهای داخل این مجموعه می باشد.افراد تا زمانی داخل اوییها می ماندند که از برقراری امنیت داخل شهر اطمینیان حاصل می کردند.هوای داخل از طریق چاهایی که به صورت غیر مستقیم به سطح زمین مرتبط بوده تامین می شود.خمره ایی که هم از داخل هم از بیرون لعاب داده شده و به صورت گلهای بر جسته و منقوش می باشد در داخل فضاها کشف شده نشان از آن دارد برای نگهداری روغن چراغ و یا آذوقه کاربرد داشته است.آب مصرفی و شرب ساکنین داخل شهر زیر زمینی توسط راههای مخفی که به پایابهای مرتبط به رشته قناتها بوده و از زیر زمین می گذرد تامین می کردند.این فضاها نه تنها در سطح زیرین شهر گسترده شده تا حصار بیرون شهر و حتی شهر تاریخی و تالار نیاسر راه دارد.راههای مختلف دیگری به برون شهرنوش آباد از زیر زمین مشاهده شده که به چاههای داخل قلاع اطراف شهر مرتبط می باشد.
نوشآباد شهری است در بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان ایران. نوشآباد میان شهرهای آران و بیدگل وسفیدشهر واقع شدهاست. وضع طبیعی آن به صورت جلگه و دشت همواری است که عوارض طبیعی در آن به چشم نمیخورد. جمعیت آن در حال حاضر بیش از ۱۲ هزار نفر است.
نوش آباد پاِتخت انو شيروان پادشاه ساسانی است که از نوش آباد بعنوان دارالخلافه انوشيروان ، دارالملك انوشيروان ، پايتخت خاقان انوشيروان و شهر انوشيروان ياد شده است قديمي ترين مأخذي كه به نوش آباد اشاره دارد كتاب «الاعلاق النفيسه» ابن رسته (۲۹۰هجري) است . وي از نوش آباد بعنوان يكي از منزلگاههاي راه بين ري و اصفهان نام مي برد و اين در حالي است كه در اين مأخذ اشاره اي به كاشان نشده است . همين موقعيت حياتي نوش آباد بر سر شاهراه مركزي ايران رهنمون ما به پيشينه تاريخي آن است.
نوشآباد در ارتفاع ۹۰۰ متر از سطح دریا و به مختصات جغرافیایی `۲۶˚۵۱ طول و`۰۵˚۳۴ عرض و در فاصله ۵/۷ کیلومتری از شهر تاریخی کاشان و ۵/۲ کیلومتری از شهر تاریخی آران و بیدگل واقع شدهاست. این شهر دارای آب و هوای گرم و خشک در تابستان و سرد و خشن در زمستان است . نوش آباد دارای ۳۱ هکتار بافت تاریخی و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ دارای ۱۲۴۷۶ نفر جمعیت است . آنگونه که در کتاب تاریخ قم ( نوشته شده در سال ۳۷۸ هـ ق ) آمدهاست "انوشاباد این دیه را از بهر آن بدین نام کردند که یکی از اکاسره ( ساسانیان ) بدان ناحیت بگذشت به چشمه که آنجاست فرود آمد و آن چشمه و موضع را خوش یافت بفرمود تا به آنجا دیهی بنا نهاد و انوشاباد نام کردند." نوش آباد از انوشه (انوشه روان) به معنی بیزوال و جاویدان و بیمرگ میباشد. جایی که خوش و خرم است و روان جاویدی دارد.
آثار تاریخی نوش آباد
۱- شهر زیرزمینی اویی:
این شهر زیرزمینی از مهمترین آثار تاریخی شهر نوش آباد است که قدمتی بیش از ۱۵۰۰ ساله دارد و به دوره ساسانیان برمی گردد
۲- مسجد جامع نوش آباد
۳- قلعه سی زان: که ضخامت دیوار آن نزدیک به ده متر است و از جمله استحکامات دفاعی شهر به حساب میآمده است. این قلعه ۹ برج دیدهبانی دارد و در آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.این قلعه ۱۰ هزار مترمربع مساحت دارد
۴- قلعه خشتی فرزین
۵- پل تاریخی اسحاق آباد
۶- خانه تاریخی شترخان: ۱۵۰۰ مترمربع مساحت و ۴۰۰ مترمربع زیربنا دارد و به دوره قاجاریه میرسد.
۷- بقعه رقیه بانو و شاهزاده ابراهیم
۸- آب انبار چاله سی
۹- زیارتگاه فیض آباد: در دشت کویر شامل بقعه ایوان و صحن و رواقهای زیبا و در پس آن اتاقهایی مخصوص زائران است و به ثبت آثار ملی رسیده است. این بنا توسط آقاصدرا از خاندان بنایی ساخته شده و بسیاری از بناهای موجود در نوش آباد توسط این خاندان ساخته و یا با دقت و مهارت بسیار بازسازی شده است.
۱۰- قناتهای نوش آباد: به طوری که در حدود ۱۵ کیلومتری شمال نوش آباد حدود ۲۰ رشته قنات به موازات هم به پیش میروند که صحنه بینظیری را به وجود میآورد.
نوش اباد کهن شهر ایران
شهر نوش آباد از توابع بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل از استان اصفهان در ارتفاع ۹۰۰ متر از سطح دریا و به مختصات جغرافیایی `۲۶˚۵۱ طول و`۰۵˚۳۴ عرض و در فاصله ۵/۷ کیلومتری از شهر تاریخی کاشان و ۵/۲ کیلومتری از شهر آران و بیدگل واقع شدهاست. این شهر دارای آب و هوای گرم و خشک در تابستان و سرد و خشن در زمستان است . نوش آباد دارای ۳۱ هکتار بافت تاریخی و طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ دارای ۱۰۴۷۶ نفر جمعیت است . آنگونه که در کتاب تارخ قم ( نوشته شده در سال ۳۷۸ هـ ق ) آمدهاست " انوشاباد این دیه را از بهر آن بدین نام کردند که یکی از اکاسره ( ساسانیان ) بدان ناحیت بگذشت به چشمه که آنجاست فرود آمد و آن چشمه و موضع را خوش یافت بفرمودتا به آنجا دیهی بنا نهاد و انوشاباد نام کردند." در فصل گلابگیری مسافران زیادی به شهر کاشان می ایند که علاوه بر گلابگیری به بناهای تاریخی همچون حمام فین و خانههای بروجردی و ابشار نیاسر واقع در نوش اباد بیدگل سر می زنند.
معماری دست کند اویی (شهر زیر زمینی ) که بیشک، شهر پیش از آن شکل گرفته، محلی برای اختفا در ادوار گذشته بوده و نشان از وجود نا امنی در منطقه و تفکر هوشمندانه ساکنان آن است. این معماری به صورت دالانهای تو در تو در کل زیر سطح شهر و حتی فراتر از آن در دوران ساسانی و اوایل دوران اسلام گسترده شدهاست و در نوع خود اثری کم نظیر و شایسته بررسی گسترده و ثبت در فهرست میراث جهانی است
قلعه خشتی متعلق به دوره سلاجقه و از جنس خشت خام وگل به مساحت یک هکتار و دارای ۹ برج دیده بانی است .این قلعه که نظامی بوده در اعصار بعدی، کاربری مسکونی پیدا کردهاست . مسجد جامع عتیق با مناره بلند و پر هیبتش در بخش مرکزی شهر تاریخی و در مجاورت محلی به نام تخته گاه قرار دارد. آنگونه که مردم میگویند در ابتدا این مکان آتشکده بوده و پس از اسلام به مسجد تغییر یافته ولیکن در این باره هیچگونه سند مکتوبی وجود ندارد و پژوهشی نیز صورت نگرفتهاست.
تخته گاه محلی است است که اهالی شهر میگویند زمانی بارگاه انوشیروان بوده و زنجیری داشته که یک سرش به آسمان وصل بوده و اگر گناهکاری دست به این زنجیر میگرفت و به بیگناهی خود قسم میخورد به آسمان میرفت متاسفانه این مکان حفاظت نشدهاست. این باور مردم با روایت تاریخ قم راجع به نوش آباد نیز سازگاز است.
آیین نوش آباد که امروز نیز زنده و پویا در میان مردم بر آن اصرار فراوان میشود نشان از علاقه طولانی این مردم بر مذهب شیعه و اعتقاد قلبیشان است که از آن جمله میتوان بهکاروان هشتم محرم، مراسم تاسوعا، مراسم عاشورا، مراسم روز یازدهم، مراسم روز دوازدهم، مراسم کتل برداری، مراسم کشته برداری، مراسم ایام فاطمیه، سقاخوانی، هوربابایی، انواع نذورات(غذاهای سنتی) اشاره نمود.
منطقه کویری نوش آباد که دارای آثار متعدد تاریخی همچون قلاع گوناگون با نامهای جلال آباد، فخر آباد، دی مورچون، سی زان، شجاع آباد، فیض آباد و وزیر و پوشش گیاهی خاکی مناسب جهت فعالیتهای گردشگری است.
از صنایع دستی قدیم شهر مانند جولابافی، شعر بافی و پرورش کرم ابریشم اثری برجا نمانده ولی قالی بافی کماکان در چرخه اقتصادی و اجتماعی مردم نقش دارد. نوش آباد علاوه بر آثار ذکر شده، دارای ابنیه مذهبی همچون مسجد علی ( بنا گردیده در دوران سلاجقه )، زیارت فیض آباد و پل تاریخی اسحاق آباد و چندین رشته قناتی و از همه مهمتر مردمانی سخت کوش و فداکار است که نوید از آیندهٔ موفق برای آن دارد.
در فصل گلابگیری مسافران زیادی به شهر کاشان می ایند که علاوه بر گلابگیری به بناهای تاریخی همچون حمام فین و خانههای بروجردی و آبشار نیاسر و امام زاده محمد واقع در نوش آباد سر می زنند
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر