۴.۱.۹۲

ایرانی ساخت، اسکندر سوزاند، قاجار فروخت، آخوند با خاک یکسان کرد

تخت جمشید در حال متلاشی شدن است.
"ایرانی ساخت، اسکندر سوزاند، قاجار فروخت، آخوند با خاک یکسان کرد"، این عنوانی خواهد بود که نسلهای آینده در کتابهای تاریخ خود در مورد تخت جمشید خواهند خواند، اگر حرکتی برای حفاظت این اثر ملی و جهانی امروز صورت نگیرد.

به گزارش گزارشگر مهر در شیراز، نفوذ آب باران در بخشهای گوناگون تخت جمشید و ایجاد نم شدید در بنا موجب شده است که هر ساله سنگهای دو هزار و پانسد (صد) ساله این بنای ملی و تاریخی متلاشی شوند. عدم اجرای راهکارهای مناسب برای هدایت آب باران در تخت جمشید باعث شده است که هر ساله با شروع بارندگیها، محوطه های گوناگون این بنا به استخرهای بزرگی تبدیل که در نهایت منجر به متلاشی شدن سنگها و نابودی کلی تخت جمشید شود.

این امر باعث شده که کارشناسان بر این نکته تاکید کنند که به رغم اینکه تا به حال کُنشی برای نم زدایی و جلوگیری از نابودی بنا انجام نپذیرفته است، اکنون خطر بزرگی بر اثر رخنه نم درتختگاه تخت جمشید، این بنای با ارزش را تهدید می کند که به مرور زمان و با گذشت سالهای متمادی و رخنه نم بیشتر در سنگها و پی بناهای موجود روندنابودی سریعتر آن می شود.



آثار ورقه شدن، رویش نمک در سطح سنگ نگاره ها و ویرانی آن

یک کارشناس میراث فرهنگی در خصوص وضعیت آب باران و ایجاد رطوبت در بنای تاریخی تخت جمشید در گفتگو با خبرنگار مهر به تشریح روند ایجاد این رطوبت و گلسنگها در این بنا پرداخت.

این کارشناس گفت: بارش باران در منطقه تخت جمشید زیاد است و آب در سطح حیاطها، داخل کاخ ها و در خیابانها و جای جای این صفه که حدود ۱۲۵ هزار متر مربع است جمع می شود و چون این بناها شیب بندی مناسبی ندارند و انشعابهای فرعی راه آب در این بناها ایجاد نشده ، آب باران در مناطق پست جمع می شود و به دلیل اینکه پی بناها در اکثر نقاط صفه از خاک وشن و سنگهای دوریز پر شده به راحتی آب در آنها نفوذ کرده و به آب انبارهای زیرزمینی تبدیل می شود.



متلاشی شدن سنگ گل سر ستون در کاخ سَد ستون بر اثر یخ بر شدن و دیگر عوامل نم زدگی


وی ادامه داد: این آب انبارها در تمام طول سال به خاطر اینکه راه خروجی ندارند، ماندگار هستند و از راههای مختلفی در سنگهای دیواره ها و بناهای موجود نفوذ می کنند و معمولاً اثرات رطوبت درتمام صفه در فصلهای مختلف حتی تابستان قابل مشاهده است.

این کارشناس ادامه داد: آب گردآمده از باران که از قسمت شمال شرقی صفه از کوه رحمت به پایین سرازیر می شود نیز به آب انبارهای زیرزمینی اضافه می شود، مقدار کمی از این آبها بخار و مقداری نیز از طریق کانالهای آبروهای زیرزمینی به تازگی به بیرون صفه هدایت می شوند اما قسمت اعظمی از آبها در پی بناها نفوذ کرده و در تمام طول سال اثرات مستقیمی بر سنگهای دو هزار و پانسد ساله تخت جمشید می گذارند.


لایه رویی نگاره برجسته در اثر نم بکلی از بین رفته است

وی با بیان اینکه در بعضی قسمتهای تخت جمشید در دیوارهای اصلی صفه شاهد رطوبت زیادی هستیم، افزود: آبروهای اصلی صفه در تمام طول سال رطوبت خاصی دارند و چنان بخار آب در آنها وجود دارد که نفس را تنگ می کند به طوریکه دیوارهای این آبروها همیشه خیس هستند و فقط قستهایی از این آبروها که در سطح بالاتری از صفه قرار می گیرند، رطوبت کمتری در آنها وجود دارد.



شنهای ریخته شده در محوطه باعث نفوذ آب می شود

این کارشناس اضافه کرد: شن و سنگ ریزه هایی که در محوطه صفه تخت جمشید ریخته شده تا از گل آلود شدن آثارجلوگیری کند و عبور و مرور بازدیدکنندگان در فصل زمستان راحت تر باشد یکی از عاملهای مهم جمع شدن آب و نفوذ در پی صفه به شمار می روند و اگر انشعابهای کوچکی از آبروها هم در سطح صفه تخت جمشید ساخته شود تا آب باران را جمع آوری کند، اگر درپوشهای مناسبی نداشته باشد به وسیله این شنها پر می شوند و راه جریان آب را می گیرند.


ته ستونی در کاخ سَد ستون بر اثر یخ بر شدن به این صورت متلاشی شده است

وی ادامه داد: دیوارهای خشتی مجموعه تخت جمشید هم که در کنار آثار سنگی قرار دارند باعث نفوذ سریعتر رطوبت از پائین به این آثار می شوند و اضمحلال سنگها را سریعتر و تکمیل تر می کنند.

این کارشناس گفت: در بنای خزانه و قسمت جنوب شرقی کاخ هیچگونه راه خروج آب وجود ندارد، چه در سطح و چه در پی بنا همچون استخر بزرگی است چنانکه در طول سال شاهد متلاشی شدن این آثار سنگی هستیم.



آثار شوره زدگی بر اثر نمکی که از سنگ خارج شده و مربوط به نم بیش از اندازه است

وی با اشاره به اینکه هر سال تعداد زیادی از این آثار متلاشی می شود و از زمان خاکبرداری این بناها تاکنون هیچگونه راهکاری برای خارج کردن به موقع این آبها انجام گرفته، عنوان کرد: مسئله مهم رطوبت است، رطوبتی که با خود آلاینده های شیمیایی مختلفی دارد، رطوبتی که آمدنش سفیر اضمحلال فساد تدریجی و متلاشی شدن سنگهای بجا مانده از تمدن بزرگ ایران است.

این کارشناس بیان کرد: راه حل هایی جهت حفاظت از بناها در مقابل رطوبت در تخت جشمید اجرا شده مانند سایبان فلزی بر روی پلکان شرقی کاخ آپادانا و پلکان شمالی کاخ شورا، ایجاد کانال هواکش پشت پلکان شرقی کاخ آپادانا، ایجاد سایبان فلزی بر روی نقش برجسته بار عام در بنای خزانه و ایجاد کانال هوا در پشت این اثر، لایروبی آبروهای اصلی صفه تخت جمشید در سالهای ۱۳۸۱ و ۱۳۸۴ که البته هنوز راه اصلی خروجی این آبروها باز نشده که قرار است انجام شود.



آثار خوردگی سنگ بر اثر یخ بر شدن در زمستان

یکی از دیگر عوامل نم بالای بیش از اندازه، افزایش آبهای زیر زمینی بر اثر ساخت سد سیوند میباشد. "کانون پژوهشهای ایران باستان"، تنی چند از باستانشناسان و سازمانهای فرهنگی از جمله "کمیته نجات پاسارگاد" پیش از ساخت این سد شوم توسط جمهوری اسلامی هشدار داده و اعلام کرده بودند که برنامه اصلی برای ساخت این سد، نابودی پاسارگاد و تخت جمشید در دراز مدت است که ملت ایران امروز شاهد آن هستند.







سرچشمه گزارش: مهر
ویرایش و بهروز رسانی: کانون پژوهشهای ایران باستان

هیچ نظری موجود نیست: