۲۲.۹.۹۱

ترکیه و عراق


روابط ترکیه و عراق به نقطه حساسی رسیده است. حضور مسئله چالش برانگیزی مانند کردها در مرز دو کشور باعث شده که هر روز شاهد تنشی جدید در روابط دو کشور باشیم و تلاش‌ها برای مدیریت این تنش‌ها چندان موفق نباشد. در تازه‌ترین اقدام دولت نوری المالکی از رهبر حزب جمهوری خواه خلق، دومین حزب مخالف حاضر در پارلمان ترکیه دعوت کرده است تا به بغداد برود. دیپلماسی روابط ترکیه و عراق را در گفت و گو با سید محسن حکیم، معاون سیاسی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق بررسی کرده است:

تنش هایی که بین ترکیه و عراق ایجاد شده از کجا شروع شده و تا کجا می تواند ادامه یابد؟


برخی از موارد اختلافی از دیرباز محل اختلاف میان دو کشور بوده است. از جمله مسئله آب که ساختن سدهای متعدد در خاک ترکیه باعث کم شدن پمپاژ آب از ترکیه به عراق شده و این تاثیرات منفی بسیاری بر کل ساختار صنعتی، کشاورزی و حتی آبرسانی به مردم داشت. امسال برای پنجمین سال شاهد یک فاجعه خشکسالی در عراق هستیم. لذا این مسئله یکی از موارد اختلاف جدی است.

 موضوع آقای طارق الهاشمی در حال حاضر یکی از موضوعات محل بحث است. بعضا برخی مسئولین ترک نسبت به برخی وقایع سیاسی عراق اظهار نظرهایی می کنند که مورد مذمت دولت آقای مالکی است.

به نظر شما کردها تا چه اندازه در این تنش نقش ایفا کرده اند و تا چه اندازه می توانند از این فضا استفاده کنند؟

یکی از مسائل مورد اختلاف جدی میان دولت آقای مالکی و دولت ترکیه، چگونگی تعامل دولت ترکیه با کردهای شمال عراق است. تصور دولت مرکزی عراق این است که بایستی تمامی قراردادها و مسائل مربوط به کردستان عراق از طریق بغداد انجام بگیرد. چرا که در قانون اساسی عراق آمده است که مسائل اتحادی یا همان مرکزی در عراق بایستی از طریق مرکز عراق کنترل شود و سیاست خارجی از جمله مسائلی است که مربوط به مرکز عراق و دولت اتحادی عراق است. عراق از نظر سیستم اداری بر اساس قانون اساسی فدرال است. لذا در کشورهای فدرال همان طور که در ماده ۱۱۰ یا ۱۱۱ قانون اساسی عراق آمده، یازده صلاحیت ویژه وجود دارد که مختص به دولت مرکزی عراق است. از جمله آن‌ها مسئله سیاست خارجی است. بنابراین دولت عراق معتقد است که دولت ترکیه باید تمامی فعالیت‌های خود با اقلیم کردستان را از طریق بغداد پیگیری کند و نه به طور مستقیم. نمونه این مسئله در قضیه فروش نفت و چگونگی تعامل با این موضوع حیاتی برای عراق است. دولت عراق معتقد است که باید این قراردادها با دولت عراق بسته شود و از طریق دولت اقدام شود.

به نظر شما آقای مالکی می تواند چه بهره‌ای از کردها علیه دولت ترکیه ببرد؟

 همان طور که در ارتباط با کویت گام‌های جدی‌ای برای حل مشکلات فی مابین برداشته شده است و امیدواریم که در ماه‌های آینده شاهد خروج عراق از فصل هفتم منشور ملل متحد نسبت به موضوع کویت باشیم. در حال حاضر تنها موضوعی که عراق تحت فصل هفتم منشور است، همین موضوع کویت است. البته قبلا موضوعات مختلفی از جمله سلاح‌های کشتار جمعی و اشغالگری امریکا منجر به قرار گرفتن عراق تحت فصل هفتم منشور شده بود. این موضوعات بر طرف شد و تنها موردی که در حال حاضر عراق تحت فصل هفتم منشور است، قضیه کویت است.

در مورد ترکیه هم همین معنا وجود دارد. حتی در مصاحبه اخیر آقای مالکی هم همین مورد را مشاهده می کنیم. ایشان شاخه زیتون را به ترکیه می دهند به شرط این که ترک‌ها مبانی مد نظر ایشان را در نظر بگیرند.

با توجه به شرایط پیچیده و بغرنج منطقه و به ویژه سوریه و قطب بندی و پلاریزاسیونی که در کل منطقه نسبت به مسئله سوریه شاهد هستیم، به نظر می رسد که عراق می تواند نقش مهم و تاثیر گذاری را برای حل مشکل سوریه داشته باشد. هنوز اجماعی در میان کشورها، چه آن‌ها که حامی بشار اسد هستند و چه آن‌ها که از معارضه حمایت می کنند ایجاد نشده که راه حل بحران سوریه نظامی نیست، بلکه راه کار حل بحران سوریه سیاسی است و بایستی در یک پروسه سیاسی که حقوق و منافع ملت سوریه را حفظ کند و دخالت خارجی هم در آن نباشد، مسئله حل شود. طرح‌های مختلفی هم در این خصوص از سوی طرف‌های مختلف ذیربط در این زمینه داده شده است. با توجه به این که ترکیه یک پای مهم حل این مشکلات است، قطعا دولت عراق می تواند نقش مهمی را در تلطیف فضا و حل این مشکل بازی کند. چرا که منافع عراق جدای از منافع منطقه نیست. هر تغییری در سوریه، ترکیه یا هر کشور دیگری صورت بگیرد، در عراق تاثیر گذار خواهد بود و بالعکس.

آقای مالکی از رهبر حزب مخالف ترکیه برای سفر به عراق دعوت کرده اند. به نظر شما این دعوت چه تاثیری بر روابط ترکیه و عراق خواهد داشت؟

همان طور که ترکیه تمام گروه‌های سیاسی عراق را برای حضور در کنفرانس‌های مختلف از جمله کنفرانس حزب عدالت و توسعه دعوت می کند، طبیعی است که عراق هم از تمامی احزاب حاضر در پارلمان ترکیه دعوت کند. همان طور که می دانید حزب جمهوری خواه خلق که رئیسش به عراق دعوت شده، در پارلمان ترکیه ۱۰۴ یا ۱۰۸ نماینده از مجموع ۵۵۰ کرسی پارلمان ترکیه دارد. بنابراین حزب ایشان در واقع نماینده یک پنجم مردم ترکیه است. بنابراین طبیعی است که چنین حزبی در داخل پارلمان و یا احزاب دیگر قانونی و رسمی ترکیه به عراق دعوت شوند. به نظر من مصاحبه اخیر آقای مالکی پیام بسیار خوب و مثبتی برای ترکیه داشت تا دو کشور بتوانند از این مرحله عبور کنند

منبع: پاره‌ای از مصاحبه دیپلماسی

هیچ نظری موجود نیست: